Świętokrzyskie Dożynki Wojewódzkie, które odbyły się 11 września, w Bogorii, w powiecie staszowskim, były nie tylko świętem wszystkich rolników z naszego regionu, ale także okazją do spojrzenia na rolnictwo z perspektywy statystyki. Pod lupę wzięliśmy areał pod uprawy, sady i podstawowe zasiewy. Co uprawia się w naszym regionie i jak wypadamy pod tym względem na krajowym forum?
Jak to jest z naszym rolnictwem, pokazują dokładnie dane zebrane w Powszechnym Spisie Rolnym, który w całej Polsce przeprowadzony był przez Główny Urząd Statystyczny w 2020 roku. To najbardziej aktualne kompendium wiedzy o tej branży gospodarki, w którym, jak w soczewce widać także specyfikę świętokrzyskiego rolnictwa.
Jak wynika z danych, na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia areał zasiewów w województwie świętokrzyskim zwiększył się o 2 tys. ha (czyli o 0,7 proc.) do 325 tys. ha, a jego udział w ogólnych użytkach rolnych wzrósł o 3,3 p. proc. do 65,9 proc.
Zmniejszyła się za to powierzchnia użytków zielonych, to jest łąk i pastwisk w województwie świętokrzyskim – o 8 tys. ha (czyli o 7,2 proc.) do 104 tys. ha, a jej udział spadł o 0,6 p. proc. do 21,1 proc.
Powierzchnia sadów i innych upraw trwałych, czyli wielosezonowych, wzrosła o 7 tys. ha (czyli o 20,9 proc.) do 41 tys. ha, a jej udział zwiększył się o 1,7 p. proc. do 8,3 proc.
W Świętokrzyskiem zmniejszyła się powierzchnia ugorów – o 13 tys. ha (czyli o 52,9 proc.) do 11 tys. ha, a jej udział spadł o 2,4 p. proc. do 2,3 proc. Powierzchnia pozostałych użytków rolnych spadła o 11 tys. ha (o 51,9 proc.) do 10 tys. ha, a jej udział spadł o 2,1 p. proc. do 2,1 proc.
W okresie ostatniej dekady znacząco wzrósł udziału powierzchni województwa świętokrzyskiego w krajowej powierzchni sadów i innych upraw wielosezonowych (z 8,7 proc. do 11,7 proc.). Wynik ten pozwolił, podobnie jak w 2010 r., na zajęcie 4. lokaty po województwach: mazowieckim, lubelskim i łódzkim.
Pozostałe użytki rolne województwa świętokrzyskiego nadal stanowiły 5,2 proc. areału krajowego i w efekcie województwo przesunęło się z 7. lokaty w 2010 r. na 5. w 2020 r.
W porównaniu do wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010 zwiększyła się w województwie świętokrzyskim powierzchnia upraw zbóż podstawowych:
- pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenżyto – o 2 tys. ha (o 0,8 proc.) do 203 tys. ha,
- rzepaku i rzepiku – o 13 tys. ha (o 211,3 proc.) do 19 tys. ha.
Na krajowej mapie powierzchni uprawy zbóż województwo świętokrzyskiego nie zmieniło swojego udziału w okresie dekady i pozostało na poziomie 3,2 proc., natomiast zwiększyło uprawy zbóż podstawowych z 3,3 proc. do 3,5 proc. W naszym regionie wzrósł również udział powierzchni pod uprawę rzepaku i rzepiku z 0,6 proc. do 1,9 proc.
Zmniejszyła się natomiast powierzchnia upraw: warzyw gruntowych z 8,3 proc. do 6,8 proc., ziemniaków z 5,2 proc. do 4,6 proc., a buraków cukrowych z 2,5 proc. do 1,0 proc.
Pod względem udziału w krajowej powierzchni zasiewów zbóż województwo świętokrzyskie zachowało 12. lokatę.
Spadek w rankingu odnotowało natomiast w udziale krajowej powierzchni upraw:
- warzyw gruntowych – z 6. lokaty na 7.,
- ziemniaków – z 9. lokaty na 11.
- buraków cukrowych – z 10. lokaty na 13.
Znaczące zwiększenie areału rzepaku i rzepiku pozwoliło na przesunięcie się naszego województwa w rankingu z 15. miejsca na 14.
Biorąc pod uwagę powiaty województwa świętokrzyskiego, w 2020 r. najwyższy odsetek powierzchni pod zasiewami miały powiaty: kazimierski (87,4 proc.), opatowski (84,3 proc.), jędrzejowski (83,4 proc.) oraz ostrowiecki (82,8 proc.). Z kolei najmniej obszaru zajmowały zasiewy w powiatach: skarżyskim (26,4 proc.), sandomierskim (32,0 proc.) oraz koneckim (43,2 proc.).
W wojewódzkiej powierzchni zasiewów zbóż największy udział w zasiewach miały powiaty: jędrzejowski (20,4 proc.), opatowski (13,4 proc.), kielecki (11,3 proc.) oraz buski (9,4 proc.).
Pod względem powierzchni pod uprawę ziemniaków przodowały powiaty: buski (25,4 proc.), kazimierski (19,4 proc.), pińczowski (14,0 proc.), kielecki (11,4 proc.).
Jeśli chodzi o powierzchnię upraw buraków cukrowych w województwie wyróżniły się powiaty: opatowski (52,0 proc.), kazimierski (18,8 proc.) oraz ostrowiecki (14,8 proc.).
Najwięcej powierzchni zajętej pod uprawę rzepaku i rzepiku przypadało na powiaty: opatowski (33,0 proc.), jędrzejowski (22,3 proc.) oraz ostrowiecki (16,5 proc.), natomiast najwięcej gruntów przeznaczonych pod uprawę warzyw gruntowych miały powiaty: kazimierski (38,5 proc.), pińczowski (18,5 proc.), buski (12,1 proc.) oraz sandomierski (11,5 proc.).
Reasumując na tle województwa wyróżniało się większość powiatów rolniczego południa, skupionych w podregionie sandomiersko-jędrzejowskim (buski, jędrzejowski, kazimierski, opatowski, pińczowski, sandomierski) oraz z podregionu kieleckiego powiat kielecki i ostrowiecki.
