Dawniej wianek z kogutem, dzisiaj korona królewska

Wianuszek, wianek, wieniec – tradycja wicia wianków w ludowej tradycji towarzyszy nam od wieków. – Wianuszek wije się na chrzest, pierwszą komunię świętą, wianek na ślub, a wieniec na uroczystość Dożynek – mówi etnolog, dr Alicja Trukszyn – ekspert od ludowej tradycji i symboliki. Opowiedziała nam o świętokrzyskich wieńcach dożynkowych.

Sierpień to miesiąc, w którym na wsiach odbywają się uroczystości dożynkowe.

– W polskiej tradycji to czas, kiedy dziękuje się Bogu za plony i zwieńczenie pracy rolników. Dawniej Dożynki odbywały się zawsze 15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obecnie podziękowanie za plony odbywa się od połowy sierpnia aż do początków września. Zmieniają się daty, ale nie zmienia się symbolika tego święta, na którego czele jest bochen chleba upieczony z tegorocznej mąki oraz dożynkowy wieniec, upleciony z tego, co rośnie w polu, sadzie, ogrodzie, lesie i na łące – wyjaśnia etnolog.

• Pierwotny wieniec na naszych wsiach miał kształt wianka niesionego na głowie przez piękną dziewczynę, przodowniczkę pracy przy żniwach. Upleciony był misternie z kłosów zbóż, kwiatów, ziół, gałązek z owocami. W wieńcu nie mogło zabraknąć na przykład kaliny, jarzębiny, lnu – było w nim wszystko to, co zapewniało pożywienie, miało właściwości lecznicze, magiczne. Wianek wieńczył żywy kogut – mówi Alicja Trukszyn.
• Obecnie nasze wieńce dożynkowe mają kształt korony węgierskiej, zwieńczonej krzyżem. Przygotowanie wieńców trwa bardzo długo, ponieważ trzeba zrobić solidną konstrukcję, na której umieszcza się zboża, kwiaty, zioła. W pracach technicznych pomagają kobietom mężczyźni. Pierwotnie konstrukcję wieńca tworzono na mocnych i giętkich gałęziach z leszczyny czy młodego jałowca, dzisiaj konstrukcja jest metalowa, ponieważ musi być wytrzymała i trwała – wyjaśnia Alicja Trukszyn, która zaznacza jednak, że w ludowej tradycji z dużą nostalgią wspomina się wieńce niesione na głowie.
• Co roku na Dożynkach odbywa się konkurs na najpiękniejszy wieniec i co roku gospodynie prześcigają się w pomysłach na oryginalne ozdoby. Uważam jednak, że najważniejsze jest odniesienie do tradycji. W mojej opinii, gdyby do konkursu zgłoszony został wieniec w kształcie wianka na głowę, niesiony przez dziewczynę, zwyciężyłby w rywalizacji bezapelacyjnie – mówi etnolog.

Przypomnijmy w niedzielę, 18 sierpnia bieżącego roku, w powiecie kieleckim odbędzie się osiem uroczystości dożynkowych.

Święto plonów będą obchodzić mieszkańcy gmin: Bieliny, Chmielnik, Daleszyce, Górno, Masłów, Nowa Słupia, Pierzchnica i Strawczyn.