Folklor jako integralny element kultury współczesnej jest tematem I. Świętokrzyskiego Festiwalu Kultury Ludowej, który trwa w Muzeum Wsi Kieleckiej. Drugie webinarium poświęcono charakterystyce folkloru Kielecczyzny i jego znaczeniu dla kultury współczesnej.
Za nami kolejne spotkanie z folklorem ziemi kieleckiej, które w Muzeum Wsi Kieleckiej poprowadziła Alicja Trukszyn, specjalista w dziedzinie językoznawstwa, kulturoznawca, etnolog, folklorysta, autorka artykułów o tematyce wierzeniowej, gwarze, zwyczajach i obrzędach ziemi świętokrzyskiej oraz publikacji: „Świętokrzyski rok obrzędowy. Kalendarz agrarny”; „Miracula świętokrzyskiej stauroteki”; monografii „Legendy i podania świętokrzyskie”.
– Przypomnijmy, że folklor określa materialne i niematerialne dziedzictwo wsi. To ważny element tożsamości narodowej i regionalnej, w którym zawiera się ogół cech wspólnych danej społeczności, określający jej charakter. Dzieli się na dwie grupy: materialną, czyli architekturę, stroje ludowe i sztukę oraz niematerialną: obyczaje, tradycje, obrzędowość i twórczość literacką, muzyczną, taneczną oraz zwyczaje, obrzędy i wiedzę ludową – wyjaśnia etnolog.
Jak mówiła podczas spotkania w sieci, folklor Kielecczyzny, zwłaszcza w regionie świętokrzyskim, ma ogromne bogactwo tradycji, zwyczajów, wierzeń, muzyki, tańca oraz różnorodnych form twórczości ludowej. Ma także swoją gwarę, stroje, rękodzieło i obrzędy.
– Folklor Kielecczyzny jest silnie związany z konkretnym regionem i jego historią. Tradycja i zwyczaje są podstawą folkloru Kielecczyzny i przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Jest bogaty i różnorodny, obejmuje różne formy twórczości ludowej i często odzwierciedla życie codzienne mieszkańców wsi i ich pracę w polu i zagrodzie.
– Wśród elementów folkloru Kielecczyzny wyliczyć można: gwarę, która jest dialektem kieleckim, jednym z najstarszych i najbardziej zachowanych dialektów języka polskiego. Są zwyczaje i wierzenia, żywe tradycyjne zwyczaje związane z cyklem rocznym, świętami i innymi ważnymi wydarzeniami w życiu społeczności, obrzędy, czyli tradycyjne obrzędy, związane z narodzinami, ślubem, pogrzebem i innymi ważnymi momentami życia, a także stroje ludowe – świętokrzyskie, kieleckie, sandomierskie, radomskie i opoczyńskie, charakteryzujące się bogatymi wzorami, kolorystyką i technikami wykonania. Jest muzyka i taniec – tradycyjne pieśni ludowe często dotyczą tematyki miłosnej, historycznej lub związanej z pracą, a towarzyszą im charakterystyczne instrumenty. Nie można zapomnieć także o rękodziele – na Kielecczyźnie rozwinięte są tradycyjne rzemiosła, takie jak tkactwo, haft, wycinanki, a także wytwarzanie ceramiki i rzeźby – wyliczała Alicja Trukszyn.
Jak mówiła dr Alicja Trukszyn, istnieje moda „na ludowość” w kulturze popularnej, m.in. w muzyce – np. Goran Bregovic, Kayah, De Press, Brathanki, Donatan – architekturze, plastyce, rzemiośle artystycznym, dekoratorstwie wnętrz; folkloryzm przybiera także oficjalne, zinstytucjonalizowane formy, często inspirowane lub wspierane przez państwo, np. w Polsce CPLiA, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, zespoły „Mazowsze” i „Śląsk”, festiwale kultury ludowej, uroczystości dożynkowe.
