Leśnicy wiedzą o tym najlepiej – zima to wyjątkowo trudny czas dla zwierząt. Na szczęście, natura wyposażyła je w odpowiednie mechanizmy, które pozwalają im przetrwać ciężkie warunki. Jak zwierzęta przygotowują się do zimy?
Gdy zaczyna się robić zimno, także zwierzęta zmieniają szatę z letniej na zimową, gromadzą zapasy na zimę, a niektóre wybierają cieplejszy klimat i pokonują ogromne dystanse, by wygrzewać się w promieniach słońca. Niektóre gatunki zasypiają wczesną jesienią i budzą się dopiero na wiosnę.
Sposób na zimę w lesie
Jak informują leśnicy z Lasów Państwowych, wśród zwierząt można wyróżnić dwie różne grupy. Są to zwierzęta zmiennocieplne, których temperatura ciała zmienia się wraz z temperaturą otoczenia i zwierzęta stałocieplne, które niezależnie od temperatury otoczenia potrafią utrzymać stałą temperaturę ciała. Do pierwszej grupy należą wszystkie bezkręgowce, a z kręgowców ryby, płazy i gady, natomiast drugą grupę stanowią ptaki i ssaki.
Gromadzenie zapasów
Niektóre zwierzęta – głównie gryzonie i zwierzęta owadożerne – pozostają aktywne w okresie zimowym. Oznacza to, że muszą utrzymywać stałą temperaturę ciała, a to wiąże się ze znacznym wydatkiem energetycznym. Właśnie z tego względu muszą zapewnić sobie łatwy dostęp do pożywienia. Gromadzą pożywienie zanim nastaną chłodniejsze dni.
Sen zimowy
Sposobem na przetrwanie zimy jest zapadanie w sen zimowy. Wariant ten wybrało część ssaków oraz gady i płazy, jak również większość bezkręgowców. Zanim zwierzęta zasną na zimę, muszą zgromadzić odpowiednio duże rezerwy energetyczne w postaci tkanki tłuszczowej. Niektóre z nich, w tym czasie podwajają swoją masę ciała. Konieczne jest też znalezienie odpowiedniego schronienia – najczęściej są to różnego rodzaju nory, rozpadliny, dziuple, jaskinie, sterty gałęzi i liści. Gdy zwierzęta zasypiają, ich organizm wyraźnie zmniejsza swoją aktywność. Temperatura ciała ulega obniżeniu, oddech ulega spłyceniu, spada liczba uderzeń serca. Głębokość snu zależy od gatunku. Niektóre zwierzaki nie budzą się przez długi czas, inne przerywają drzemkę, by załatwić potrzeby fizjologiczne – informują Lasy Państwowe.
Hibernacja
Inną formą snu zimowego jest hibernacja. W całym organizmie zachodzą bardzo duże zmiany. Spowalnia metabolizm, praca serca i oddech, a temperatura ciała niektórych gatunków spada nawet do 2 stopni Celsjusza. Zwierzęta hibernujące wybudzają się tylko sporadycznie, by uzupełnić zapas wody lub zmienić schronienie. Wynika to z faktu, że przebudzenie ze stanu hibernacji wiąże się z ogromnym wydatkiem energetycznym. Zwierzęta hibernujące to m.in. gady, płazy, nietoperze, świstaki, popielice i chomiki europejskie.
Zmiana diety
Zwierzęta aktywne zimą, które nie gromadzą zapasów, są zmuszone do zmiany jadłospisu na bardziej dostępny. Gatunki mięsożerne zaczynają gustować w padlinie, którą łatwo znajdują w okresie zimowym. Niektóre zwierzęta, które wiosną i latem żywią się owadami, jedzą nasiona.
Zmiana futra
Skuteczną strategią przetrwania zimy jest też zmiana naturalnej szaty z letniej na zimową. Nie chodzi tu wyłącznie o ochronę przed mrozem, ale także o skuteczniejszy kamuflaż w warunkach zimowych. Sarny, jelenie czy dziki mają sierść pokrytą tłuszczem, naturalnym impregnatem, która zatrzymuje wiele wilgoci. Włosy na grzbiecie rosną ku dołowi, niczym dachówki, kierując spływającą wodę ku ziemi. Dlatego zwierzęta przez długi czas mają suchą skórę i nie czują wilgoci. W zimie, przy siarczystych mrozach zwierzęta czują się dobrze, bo nastroszone futro stanowi świetną izolację.
Emigracja
Zimą wiele ptaków szuka cieplejszego miejsca do życia. Bociany, wilgi, słowiki czy jaskółki opuszczają nasz kraj i odlatują do dalekich krajów. Co ciekawe, są też gatunki, które przylatują do Polski. Robią to m.in. jemiołuszki, gile i sikorki. Kilkutygodniowy lot wymaga zgromadzenia znacznych zapasów energetycznych, więc zanim ptaki wzbiją się do lotu, najpierw muszą intensywnie żerować.
