Kompostowanie to biologiczne przetwarzanie odpadów organicznych w użyteczny kompost, dzięki wykorzystaniu procesów biochemicznych zachodzących w glebie. W ten można skutecznie unieszkodliwić odpady pod względem sanitarnym i przekształcić je w próchniczy materiał, bogaty w składniki organiczne i jest łatwo przyswajany przez rośliny nawóz.
Stworzenie kompostownika, czyli miejsca, w którym można gromadzić takie resztki organiczne, przynosi korzyści. Nie tylko pozwala na nieszkodliwe dla środowiska zagospodarowanie odpadów organicznych z ogrodu i kuchni, ale też wytworzenie wysokiej jakości nawozu naturalnego.
Kompostowanie będzie efektywne, o ile na pryzmę czy do kompostownika będziemy wrzucać odpowiednie odpady organiczne, ponieważ nie wszystko może być przekształcone w kompost.
Co kompostować?
Z odpadów ogrodowych ściętą trawę, rozdrobnione gałęzie drzew i krzewów, trociny, korę, zgrabione liście (bez liści dębu, orzecha włoskiego, buku i olchy), chwasty z pielenia rabat (część nadziemna bez korzeni i nasion, aby nie odrastały w pryzmie kompostowej), słomę i siano, muł ze zbiorników wodnych, obornik koński, krowi czy kurzy.
Z odpadów kuchennych: rozdrobnione skorupki jaj, obierki i resztki warzyw oraz owoców, wysuszone i wolne od pleśni pieczywo, fusy z kawy i herbaty. Do kompostownika można również dodać organiczne odpadki domowe, takie jak niezadrukowany papier, zwiędnięte czy uschnięte bukiety kwiatów, podłoże do kwiatów po przesadzaniu roślin, liście kwiatów doniczkowych, naturalną wełnę, pióra czy włosy, a także popiół z kominka (z palenia drewnem).
Nie wolno kompostować: odpadów zwierzęcych, a więc mięsa, kości, skór, tłuszczu, nabiału. Mogą być one przynętą dla much i dzikich zwierząt oraz rozkładać się przez gnicie i mogą być przyczyną nieprzyjemnego zapachu kompostownika.
Rodzaje kompostowników
W ogrodach spotkać można różnego typu kompostowniki.
Najprostszy sposób na stworzenie własnego kompostownika, jest usypanie w ustronnym miejscu ogrodu naturalnej pryzmy, na której składuje się resztki organiczne z ogrodu czy kuchni. Na jej spodzie warto umieścić bezpośrednio na ziemi rozdrobnione gałęzie i suche patyki, dzięki czemu do wnętrza pryzmy dostawać się będzie tlen.
Są też kompostowniki otwarte nazywane skrzyniowymi, w których pryzma kompostowa ograniczona jest po bokach ściankami z otworami, przez które do wnętrza dostaje się tlen. Mogą to być kompostowniki drewniane, z palet drewnianych, betonowe, z płyt ogrodzeniowych czy siatki.
Kupić można również kompostowniki zamknięte z czterema ścianami i pokrywą, nazywane kompostownikami termicznymi. Są to przeważnie kompostowniki plastikowe z pokrywą lub drewniane z pokrywą. Są one szczelniejsze niż kompostowniki otwarte i łatwiej w nich uzyskać wyższą temperaturę pryzmy, dzięki czemu następuje szybsze przekształcenie odpadów organicznych w kompost.
Kompostownik najlepiej jest usytuować w miejscu zacienionym, bez przeciągów, najlepiej w spokojnym zakątku ogrodu. Dzięki temu stos odpadów do kompostowania nie będzie szybko wysychał, a dodatkowo – gdyby zaszły w nim niechciane procesy gnilne – zapach zgnilizny nie będzie roznosił się po całym ogrodzie.
Pryzmę czy ograniczony ściankami kompostownik powinno się ustawiać bezpośrednio na ziemi, ponieważ wprost z gleby do kompostowanej pryzmy tą drogą dostaną się dżdżownice i bakterie odpowiadające za rozkład opadów organicznych, a nadmiar wody, np. po deszczu, wsiąknie w podłoże.
Pokrywa lub plandeka ochroni pryzmę kompostową przed wchłanianiem nadmiaru wilgoci w czasie ulew czy śnieżyc.
Szukając miejsca na kompostownik, warto wziąć pod uwagę aspekt prawny. W przypadku ogrodowych, niewielkich kompostowników nie działają przepisy prawa budowlanego i nie ma konieczności zgłaszania tworzenia kompostownika. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury należy jednak pamiętać o zlokalizowaniu go w pewnej odległości od płotu, np. w przypadku kompostowników o pojemności od 10 do 50 m sześc., co najmniej 7,5 m od granic sąsiedniej działki.
Jak długo powstaje kompost?
To, ile trwa kompostowanie, zależy od temperatury powietrza, wilgotności pryzmy, rodzaju kompostowanych odpadów i typu kompostownika.
Kompostowanie w pryzmie trwa przeważnie około dwunastu miesięcy. Proces wyhamowuje dopiero przy temperaturach poniżej 0 stopni Celsjusza. Szybciej można uzyskać kompost, w kompostownikach zamkniętych – gdzie kompost można uzyskać już w kilka tygodni.
Jak przyśpieszyć kompostowanie?
Ważne jest wcześniejsze rozdrobnienie elementów: gałęzi, dużych roślin zielonych, skorupek jaj, kory drzew. Gdy wrzucamy na pryzmę suchą trawę, siano czy gałęzie, warto je zmoczyć – odpowiednia wilgotność przyspiesza proces rozkładu.
Kluczowe jest także dostarczanie do różnych warstw kompostowanych odpadów tlenu. W małych kompostownikach wystarczy raz na dwa tygodnie przerzucić pryzmę widłami. W dużych kompostownikach można pomyśleć na etapie budowy o włożeniu między odpadki rury perforowanej, przez której otwory do wnętrza pryzmy dostanie się tlen.
Przyspieszenie kompostowania możliwe jest także przez dodanie składników takich, jak żywokost, trawa, pokrzywa, obornik kurzy, gotowy kompost, nawóz azotowy czy aktywatory kompostowe bogate w mikroorganizmy ułatwiające przetwarzanie odpadów organicznych w kompost.
