Elektrownie wodne, które wykorzystują siłę wody do produkcji energii elektrycznej i zaliczane są do odnawialnych źródeł energii, mogą odegrać ważną rolę w transformacji energetycznej. Jako źródła bezemisyjne przyczyniają się bowiem nie tylko do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, ale także realizacji zobowiązań klimatycznych.
Hydroelektrownie w wysokim stopniu wykorzystują zainstalowaną moc. Charakteryzują się przewidywalną produkcją, poprawiają parametry sieci elektroenergetycznej i bilansują pracę mniej stabilnych technologii, takich jak fotowoltaika i instalacje wiatrowe.
Małe elektrownie, lokalizowane na małych ciekach wodnych, wpisują się w założenia dotyczące energetyki rozproszonej, wykorzystującej potencjał terytorialny i lokalnie dostępne, krajowe zasoby źródeł odnawialnych.
Ponad 90 proc. instalacji o mocy nie przekraczającej 1 MW należy do niewielkich, rodzinnych prywatnych firm, natomiast właścicielami większych elektrowni wodnych są duże spółki energetyczne oraz Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.
Według danych Urzędu Regulacji Energetyki w 2021 r. w Polsce działało 786 elektrowni wodnych, z czego 705 to obiekty o mocy nie przekraczającej 1 MW, tzw. MEW. Łączna moc zainstalowana w nich wynosi niemal 1 GW. Łączny teoretyczny potencjał hydroenergetyczny polskich rzek szacuje się na 23,6 TWh/rok, z czego potencjał techniczny wynosi około 13,7 TWh/rok. Biorąc pod uwagę średnią produkcję energii w istniejących elektrowniach wodnych. wykorzystujemy jedynie około 15% krajowego potencjału technicznego. W Polsce aż 68% tego potencjału przypada na dorzecze Wisły, 17,6% na dorzecze Odry, a 14,4% na pozostałe rzeki. Ze względu na ukształtowanie terenu, najlepszymi obszarami dla rozwoju energetyki wodnej są południe Polski (tereny górskie) oraz północna część kraju.
– Rola elektrowni wodnych nie ogranicza się do produkcji zielonej energii. Obiekty piętrzące wodę, wykorzystywane na potrzeby hydroenergetyki, zwiększają retencję wody. Retencjonowanie wody ma duże znaczenie w Polsce, kraju ubogim w zasoby wodne, mierzącym się z nasilającymi się deficytami wody i problemami suszy. Oprócz poprawy warunków retencjonowania wody, wśród korzyści wynikających z funkcjonowania elektrowni wodnych, wymienia się również: działanie przeciwpowodziowe, konserwację koryt rzek, odbudowę i utrzymywanie infrastruktury hydrotechnicznej, tworzenie miejsc pracy i wypoczynku, a także dbanie o zabytkowe obiekty hydroenergetyczne, stanowiące część dziedzictwa kulturowego – informuje Krzysztof Domagała ze Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.
