Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe polega na stałym lub okresowym badaniu i ocenie wartości gospodarczej odmian gatunków roślin wpisanych do Krajowego rejestru lub Wspólnotowych katalogów odmian. Badania prowadzi się dla preferowanych, ważnych gospodarczo odmian gatunków roślin według metod opracowanych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej (COBORU).
Na czym polega efekt Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego?
– Jest to obiektywna informacja skierowana do użytkowników odmian i producentów rolnych o wartości gospodarczej zarejestrowanych odmian roślin uprawnych – informuje Krzysztof Domagała, ekspert ze Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.
Jak wyjaśnia ekspert, początki doświadczeń systemu PDO sięgają roku 1997 roku, kiedy opracowano koncepcje doświadczeń. W 1998 roku koncepcje doświadczeń skierowano do realizacji w praktyce rolniczej. W 2000 roku powstała podstawa prawna i zapisy w ustawie o nasiennictwie. W 2004 roku opracowano zasady tworzenia list odmian zalecanych i w kilku województwach powstają. Na terenie województw rozpoczęły prace zespoły do spraw PDO. W centrali Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) powstał Krajowy Zespół Koordynujący.
Obecnie tworzone są LZO dla 19 gatunków roślin uprawnych. W 2024 roku liczba doświadczeń w kraju wynosiła 1162, z tego 598 ze środków budżetowych, 564 z pozostałych środków samorządów, izb rolniczych. W roku 2017 opracowano tzw. inicjatywę białkową tj. zwiększenie liczby doświadczeń z bobowatymi grubonasiennymi i tworzenie LZO dla tej grupy.
– Doświadczenia PDO stanowią dużą pomoc dla rolników. Prawie we wszystkich gatunkach roślin uprawnych mamy dużą i bardzo dużą ilość odmian (kilkaset) i wybrać tą właściwą jest trudno. Na rynku polskim działa kilkadziesiąt firm nasiennych z całego świata oferując swoje odmiany, często dobrze je promując. Wybór niesprawdzonej odmiany zwłaszcza zbóż ozimych może prowadzić do wymarznięcia w warunkach -20°C i strat. Doświadczenia prowadzone są na dwóch poziomach agrotechniki (zboża) podstawowym bez stosowania fungicydów i bardziej intensywnym dwa zabiegi fungicydowe i antywylegacz. Prowadzone są oceny porażenia chorobami i wylegania. Informacja o stopniu porażenia chorobami, odporności na choroby i wybór najbardziej odpornej odmiany to podstawowe działanie integrowanej ochrony roślin, a co za tym idzie zastosowanie odpowiedniej technologii uprawy i właściwego doboru środków ochrony roślin. Wysoka odporność odmianowa pozwala zmniejszyć ilość zabiegów ochrony roślin. Podczas lustracji pól przez rolników doradców prowadzone są warsztaty identyfikacji chorób i szkodników oraz zasady ich zwalczania. Wyniki doświadczeń prezentowane są w postaci elektronicznej na stronie internetowej Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian W Słupi Wielkiej, Ośrodkach Doradztwa Rolniczych. Wydawane są również broszury i ulotki – tłumaczy Krzysztof Domagała.
Listy odmian zalecanych do uprawy (LZO) publikowane są na stronie Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych.
