W czwartek, 1 czerwca, ruszył nabór wniosków w ramach czterech interwencji dotyczących inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych, finansowanych z budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Wnioski o pomoc można składać wyłącznie drogą elektroniczną.
Z budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej pomoc można otrzymać na:
- zalesianie gruntów rolnych;
- tworzenie zadrzewienia śródpolnych;
- zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych;
- zakładanie systemów rolno-leśnych.
Wnioski będą przyjmowane wyłącznie w formie elektronicznej – za pośrednictwem aplikacji eWniosekPlus. Jeden formularz będzie uwzględniać wszystkie cztery interwencje. Wnioski można składać od 1 czerwca do 31 lipca 2023 roku.
O dofinansowanie nie mogą ubiegać się jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej reprezentujące Skarb Państwa w zakresie zarządzania mieniem.
Zalesianie gruntów rolnych to jednorazowe wsparcie na założenie uprawy leśnej oraz ochronę jej przed zwierzyną. O pomoc mogą ubiegać się osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, a także jednostki organizacyjne gmin, powiatów czy województw. Wnioskujący muszą: być właścicielami lub współwłaścicielami gruntu, na którym chcą posadzić las; grunt kwalifikujący się do wsparcia może być własnością małżonka wnioskodawcy; muszą zobowiązać się do wykonania zalesienia zgodnie z wymogami planu zalesienia opracowanego przez nadleśniczego, a jeżeli jest to przewidziane w planie, muszą zobowiązać się do zabezpieczenia drzew i krzewów przed zniszczeniem. Ponadto muszą uzyskać decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych, o ile jest to wymagane.
Wymogi dotyczące samych gruntów przeznaczonych do zalesienia: grunty te muszą być wykazane w ewidencji gruntów i budynków jako grunty rolne i muszą być użytkowane jako grunty orne lub sady; mogą to być również grunty z sukcesją naturalną, o ile planowane zalesienie będzie zgodne z planem zalesienia; teren, na którym chcemy posadzić las, powinien być przeznaczony do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W przypadku braku takiego planu – w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a w przypadku braku studium – w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Pomoc przyznawana jest maksymalnie do 40 ha w danym roku. Ponadto, jeżeli działka przeznaczona pod zalesienie nie graniczy z lasem lub obszarem zalesionym, jej szerokość musi być większa niż 20 metrów. Działka powinna również być położona poza obszarami Natura 2000, rezerwatami przyrody, parkami krajobrazowymi lub narodowymi czy ich otulinami.
Jest jeden wyjątek – zalesienie można wykonać na wspomnianych obszarach, o ile nie jest ono sprzeczne z celami ochrony tych obszarów, a w przypadku obszarów Natura 2000 z planami ochrony albo planami zadań ochronnych tych obszarów, a w przypadku braku tych planów – z celami ochrony tych obszarów.
W tej interwencji ważna jest również liczba sadzonek użytych do zalesienia – została ona precyzyjnie określona i jest uzależniona od gatunku wykorzystanego do zalesienia, np. dla sosny wynosi od 8 tys. do 10 tys. szt./ha, dla dębu lub buka – od 6 tys. do 8 tys. szt./ha.
W kolejnych latach, do posadzonego lasu, właściciel będzie mógł ubiegać się o:
- premię pielęgnacyjną – przez 5 lat;
- premię zalesieniową – przez 12 lat.
Pomoc na tworzenie zadrzewień śródpolnych, podobnie jak wsparcie na zalesianie, jest jednorazowa. I podobnie jak w przypadku zalesień, o dofinansowanie mogą ubiegać się osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, a także jednostki organizacyjne gmin, powiatów czy województw. Wnioskujący muszą być właścicielami lub współwłaścicielami gruntu przeznaczonego pod zadrzewienie, muszą zobowiązać się do wykonania zadrzewienia tworzącego zwarty obszar powiązany gospodarczo lub przyrodniczo o powierzchni od 10 do 50 arów, w ramach jednego wniosku. W jednym roku wsparcie można otrzymać do 40 ha. Działka przeznaczona pod zadrzewienie musi mieć szerokość co najmniej 4 m, ale nie więcej niż 20 m. Do wsparcia mogą być deklarowane grunty będące własnością małżonka wnioskodawcy. Do zadrzewienia należy użyć co najmniej 3 różnych gatunków lub rodzajów drzew lub krzewów, przy czym udział gatunków liściastych powinien wynosić co najmniej 90 proc. Natomiast najmniej liczny gatunek lub rodzaj drzew lub krzewów spośród trzech najliczniejszych powinien wynosić co najmniej 10%. Konieczne jest zabezpieczenie wykonanego zadrzewienia przed zniszczeniem i jego utrzymanie od 3 do 5 lat od wypłaty wsparcia (w zależności od użytego rodzaju zabezpieczenia). Ponadto obszar, na którym planowane jest zadrzewienie, powinien być wykazany w ewidencji gruntów i budynków jako grunty rolne i użytkowany jako grunt orny. Co bardzo ważne, na takiej działce nie można usuwać drzew lub krzewów w okresie 24 miesięcy poprzedzających wykonanie zadrzewienia. Beneficjent tej pomocy zobowiązany jest do utrzymania przez 5 lat od wypłaty wsparcia co najmniej 51 proc. minimalnej liczby sadzonek drzew lub krzewów.
Rolnicy, którzy zdecydują się na zrealizowanie takiej inwestycji, będą mogli po jej wykonaniu przez pięć lat ubiegać się o premię z tytułu zadrzewień.
Zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych to jednorazowe wsparcie może być przyznane osobie fizycznej, osobie prawnej, stowarzyszeniu lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, jeżeli zobowiązała się do wykonania inwestycji zgodnie z wymogami planu inwestycji sporządzonego przez nadleśniczego. Las, w którym zaplanowano powinien stanowić własność podmiotu ubiegającego się o wsparcie. Może być także przedmiotem współwłasności lub własnością małżonka tego podmiotu. Wsparcie może być przyznane także do gruntów wchodzących w skład wspólnoty gruntowej. Maksymalna powierzchnia, do której można otrzymać wsparcie w jednym roku wynosi 40 ha.
W przypadku zwiększania bioróżnorodności lasów prywatnych wsparcie przyznawane jest do gruntów wykazanych w ewidencji gruntów i budynków jako las, dla których sporządzono Uproszczony Plan Urządzenia Lasu lub dla którego wydana została decyzja starosty na podstawie inwentaryzacji stanu lasu. Ponadto właściciele lasów ubiegający się o wsparcie na inwestycje zwiększające bioróżnorodność lasów prywatnych zobligowani są, jeszcze przed złożeniem wniosku o przyznanie wsparcia, do złożenia do nadleśniczego wniosku o sporządzenie planu inwestycji. Co do zasady, las, w którym chcemy przeprowadzić inwestycje, musi być położony poza obszarami Natura 2000, rezerwatami przyrody, parkami narodowymi lub krajobrazowymi, a także poza ich otulinami. Co istotne, grunty te nie mogą być objęte zobowiązaniem do pielęgnacji założonej uprawy leśnej lub gruntu z sukcesją naturalną w ramach poddziałania „Wsparcie na zalesianie i tworzenie terenów zalesionych” objętego PROW 2014-2020.
Jeśli chodzi o rodzaj inwestycji, na które można otrzymać środki, to mogą to być:
- przebudowa składu gatunkowego drzewostanu przez:
- wprowadzenie drugiego piętra w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 30 do 50 lat lub
- dolesianie luk w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 21 do 60 lat, lub odnowienie drzewostanu uszkodzonego,
- zróżnicowanie struktury drzewostanu, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 30 do 60 lat, przez wprowadzenie podszytu rozumianego jako dolna warstwa w drzewostanie, złożona z gatunków drzewiastych i krzewiastych, chroniących i uaktywniających glebę,
- założenie remizy rozumianej jako obszar, na którym są wprowadzane gatunki lub rodzaje drzew lub krzewów o dużym znaczeniu biocenotycznym w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 30 do 60 lat, przy czym remiza powinna być ogrodzona oraz mieć powierzchnię 10 arów,
- założenie strefy ekotonowej rozumianej jako obszar, na którym są wprowadzane gatunki lub rodzaje drzew lub krzewów w pasie drzewostanu graniczącym z terenem otwartym, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 11 do 30 lat lub
- wykonywanie cięć pielęgnacyjnych w drzewostanie, w którym średni wiek gatunku panującego w drzewostanie wynosi od 11 do 30 lat, polegających na jego rozluźnieniu przez usunięcie drzew niepożądanych.
Dodatkowo w zakresie inwestycji polegających na wprowadzaniu nowych nasadzeń, wspierana jest ich ochrona przed zniszczeniami.
Wsparcie na zakładanie systemów rolno-leśnych jego ochronę przed zwierzyną przyznawane jest jednorazowo w formie ryczałtu. I jest to pomoc skierowana do rolników lub ich małżonków, którzy są właścicielami gruntu przeznaczonego do założenia takiego systemu. Mogą to być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne.
Dofinansowanie może być przyznane do gruntów wykazanych w ewidencji gruntów i budynków jako grunty rolne i użytkowanych jako grunty orne lub trwałe użytki zielone. Z pomocy wyłączone są trwałe użytki zielone położone na obszarach Natura 2000. Maksymalna powierzchnia, która może być objęta wsparciem, to 40 ha w jednym roku.
Założony system rolno-leśny powinien tworzyć zwarty obszar, na którym drzewa lub krzewy posadzone są na gruncie, na którym prowadzona jest działalność rolnicza. Nasadzenia na gruntach ornych powinny być wykonane w jednym rzędzie lub dwóch rzędach oddalonych od kolejnych nasadzeń w formie jednego lub dwóch rzędów o co najmniej 10 m, ale nie więcej niż 30 m. Drzewa i krzewy powinny być posadzone w odległość 3 m od siebie. Do nasadzeń powinno użyć się co najmniej 3 różnych gatunków lub rodzajów drzew lub krzewów, przy czym co najmniej 51 proc. powinny stanowić gatunki lub rodzaje liściaste. Natomiast najmniej liczny gatunek lub rodzaj drzew lub krzewów spośród trzech najliczniejszych powinien wynosić co najmniej 10 proc. Nowe nasadzenia powinny zostać zabezpieczone jednym z zabezpieczeń: 3 palikami, repelentami, osłonkami lub wełną owczą – z tym że na tej samej powierzchni powinien zostać zastosowany tylko jeden rodzaj zabezpieczenia.
W tej interwencji są jednak pewne wykluczenia. Wsparcie nie może być przyznane do gruntów, na których realizowane są zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne PROW 2014-2020 oraz PS WPR 2023-2027, zobowiązania w ramach rolnictwa ekologicznego PROW 2014-2020 i produkcji ekologicznej PS WPR 2023-2027 czy ekoschematy.
I tu jeszcze jedna istotna informacja – beneficjent tej pomocy zobowiązany jest do utrzymania przez 5 lat od wypłaty wsparcia co najmniej 51 proc. minimalnej liczby sadzonek drzew i krzewów i do zabezpieczenia drzew i krzewów przed zwierzyną przez 3 lata.
