Nie jeden, lecz kilka strojów ludowych spotyka się na terenach województwa świętokrzyskiego. Doktor Małgorzata Imiołek z Muzeum Wsi Kieleckiej jest w tej dziedzinie ekspertem i popularyzatorem wiedzy. Jak mówi, znajomość ludowych strojów jest dla mieszkańców naszego regionu źródłem wiedzy na temat historii i tradycji.
– Warto poznać bogactwo i historię strojów ludowych, bo przecież to są nasze korzenie. Kielecczyzna leży na styku różnych wpływów kulturowych, stąd mieszanie cech charakterystycznych dla różnych regionów i bogactwo form oraz barw – mówiła podczas prezentacji, która odbyła się w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach dr Małgorzata Imiołek, autorka książki pt. Stroje Ludowe Kielecczyzny.
Ciekawie i szczegółowo opowiadała o strojach, których znaczenie w przeddzień święta 11 Listopada, warto przypomnieć.
Jednym ze strojów ludowych noszonych w naszym regionie jest strój kielecki. Męski strój odświętny tworzyły koszula lniana zdobiona haftem na kołnierzu i mankietach, płócienne spodnie w kolorze naturalnym lub barwione na granatowo oraz sukmana. Strój odświętny mężatek składał się z koszuli, spódnicy, gorsetu, fartucha, zapaski naramiennej i czepka.
Kolejnym ze strojów noszonych na tych ziemiach jest strój świętokrzyski. Męski strój odświętny różnił się od ubioru codziennego lepszym materiałem i bogatszym wykończeniem. Składał się z koszuli, spodni, lejbiki, sukmany oraz maciejówki. Świętokrzyski strój kobiecy składał się z płóciennej koszuli, ozdobnego gorsetu, spódnicy, fartucha lub zapaski, zapaski naramiennej oraz szalinówki.
Był też strój sandomierski. Strój odświętny męski stanowiła koszula z cienkiego białego płótna, płócienne spodnie, długa biała sukmana i buty z wysoką cholewą. Odświętny strój kobiecy składał się z haftowanej koszuli i dość dużej kryzki, spódnicy i jednobarwnej zapaski. Kobiety starsze wkładały do tego kaftany zaś dziewczęta, nosiły obcisłe gorsety sznurowane kolorowymi wstążkami. Głowy kobiet okrywały chustki, pod które mężatki wkładały dodatkowo czepek.
Ze względu na położenie regionu na styku kultur, w naszym regionie jest też strój krakowski. Odświętny strój męski składał się z koszuli z białego płótna, z zawiązaną pod szyją czerwoną wstążeczką oraz granatowych spodni sukiennych lub perkalowych w białe, drobne prążki, granatowego kaftana bez rękawów, brązowej sukmany, rogatywki i wysokich butów. Strój kobiecy tworzyły koszula z białego płótna ozdabiana haftem, gorset sukienny niebieski lub granatowy, spódnica, zapaska i chustka oraz wysokie buty.
Ale oprócz strojów odświętnych noszono na wsiach stroje codzienne. Ubiór codzienny mieszkańców wsi kieleckiej kobiecy i męski był prosty i skromny. Wykonywano go przeważnie we własnym zakresie z tkanin samodziałowych – płóciennych i wełnianych, wytwarzanych w domu, a z czasem z coraz bardziej dostępnych tanich materiałów fabrycznych, przede wszystkim wszelkiego rodzaju tkanin bawełnianych.
Należy zaznaczyć, iż ten rodzaj odzienia nie wykształcił tak wyrazistych odmian w poszczególnych subregionach Kielecczyzny, jak miało to miejsce w przypadku stroju odświętnego. Przede wszystkim dlatego, że z założenia jego nadrzędną funkcją była funkcja praktyczna. Miał on ochraniać przed wpływami zewnętrznymi i nie krępować ruchów przy pracy. Wykonywano go generalnie z gorszych gatunkowo tkanin, często używano starszych, znoszonych a często i podniszczonych elementów stroju.
Najbardziej strojny jest strój weselny. Strój ludowy był wyróżnikiem pewnej grupy lokalnej w stosunku do innych tego typu grup ze względu na przynależność kulturowo-regionalną. Natomiast stroje obrzędowe wyznaczać miały miejsce i funkcję członków tej samej grupy biorących udział w uroczystościach o charakterze obrzędowym, wyróżniając konkretne osoby spośród pozostałych uczestników.
