Czym się różnią tereny wiejskie w województwie świętokrzyskim od takich obszarów w innych regionach i z czego żyje świętokrzyska wieś? Jak zmienia się świętokrzyska wieś na przestrzeni ostatnich dekad? Co wpływa na zmiany oraz na czym polega atrakcyjność obszarów wiejskich i jak wyglądać będą one w przyszłości?
Sławomir Pastuszka – doktor habilitowany w dziedzinie ekonomii i ekspert od gospodarki naszego regionu z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach odpowiedział na najważniejsze pytania dotyczące teraźniejszości i perspektyw terenów wiejskich.
– W raportach na temat wsi w Polsce i w województwie świętokrzyskim, w tym w najnowszym opracowaniu na ten temat zatytułowanym Polska Wieś 2022 zawartych jest wiele bardzo ważnych informacji na temat zmian społeczno-gospodarczych i politycznych zaprezentowanych w ujęciu kraju i regionów. Na tej podstawie należy jednoznacznie powiedzieć, że polska wieś jest zróżnicowana. Nie jest jednorodna i nie jest spójna – i tak właśnie jest nie tylko w województwie świętokrzyskim, ale i w całym kraju. Nie można powiedzieć, że wieś świętokrzyska jest podobna do tych w Polsce ani że się szczególnie różni mówi Sławomir Pastuszka.
Jak mówi naukowiec, wsie charakteryzują się innymi parametrami na terenach podmiejskich, innymi na terenach oddalonych od miast, a jeszcze innymi te oddalone od małych miasteczek Niewątpliwie mają cechy wspólne. Jedną z nich jest to, że podlegają ciągłej widocznej modernizacji.
Świętokrzyska wieś w ujęciu stereotypowym powinna żyć wyłącznie z działalności rolniczej, ale tak nie jest.
– Działalność rolnicza daje określone dochody, ale odsetek ludzi żyjących z gospodarstwa rolnego w naszym regionie stale maleje. W latach 2010-2020 ten odsetek zmniejszył się z 30 do 25 procent, co oznacza, że coraz więcej osób zamieszkujących wieś nie jest rolnikami, lecz świadczy pracę na umowy o pracę, to są pracownicy zatrudnieni w różnych firmach. Uzyskują dochody z pracy najemnej. Jest to około 60 procent mieszkańców, dochody z rent i emerytur uzyskuje na wsiach około 18 procent mieszkańców. Są jeszcze tacy, którzy prowadzą swój własny biznes. W innych regionach odsetek ludzi uzyskujących z pracy najemnej jest większy, różni się jednak w zależności od charakteru regionu – tłumaczy Sławomir Pastuszka.
Jak mówi, współczesna wieś jest diametralnie różna od wsi, którą pamiętają starsze pokolenia.
– Obserwować można wyraźny postęp w każdej dziedzinie życia. Jak podkreślają autorzy raportu, stale zaciera się różnica w wymiarze materialnym i gospodarczym między wsią i miastem, bo gros ludzi zamieszkujących obecnie wieś to do niedawna jeszcze mieszkańcy miast, którzy na wieś się przeprowadzili z rożnych powodów, wnosząc nową jakość życia na te tereny. Nawet wieś sprzed zaledwie 20 lat ma obecnie jedynie walor historyczny – wyjaśnia.
Wieś zmienia się z wielu powodów. Przede wszystkim w związku z otwarciem granic, poza tym z powodu dostępu do środków unijnych, między innymi na modernizacje, podnoszenie konkurencyjności, wydajności, efektywności. Wieś zmienia swoją atrakcyjność do zamieszkania, wypoczynku i dla inwestowania.
– Szybko modernizuje się teleinformatycznie, co wywołuje tektoniczne zmiany na rynku podkreśla ekonomista.
– Stały postęp w rozwoju terenów wiejskich jest nieunikniony. Ale zmniejszać się będzie liczba mieszkańców wsi bardziej odległych od miast z powodów demograficznych i koncentracji działalności rolniczej, mającej podnieść konkurencyjność na rynku. Systematycznie, tam gdzie to będzie możliwe, będzie następował proces suburbanizacji terenów wiejskich, czyli modernizacji i upodabniania w wielu aspektach wsi do miast. Na tych terenach musi nastąpić syntetyczne połączenie nowoczesności z tradycją. Tak widzę przyszłość naszej wsi – wyjaśnia Sławomir Pastuszka.
