Zbliża się Dzień Warzyw i Owoców. To okazja, aby przyjrzeć się uprawom warzywnym i sadowniczym w świętokrzyskim rolnictwie oraz rynkowi pracy w tej branży.
Pierwsze obchody święta miały miejsce w Nowej Zelandii, w 2013 roku, gdzie stowarzyszenie „5+ A Day” zachęcało dzieci i młodzież w szkołach oraz na uniwersytetach, a także dorosłych w pracy, do spożywania większej ilości świeżych owoców i warzyw. Światowy Dzień Owoców i Warzyw jest obchodzony corocznie w trzeci piątek października i jest okazją do tego, aby przypomnieć o roli warzyw i owoców w naszej gospodarce i diecie.
Uprawa warzyw i owoców
Sady i plantacje roślin jagodowych zajmują w naszym regionie prawie 30 tysięcy hektarów. Powierzchnia uprawy drzew owocowych w sadach wynosi 22 997 ha, najczęściej uprawia się jabłonie. Pozostałą część zajmują rośliny jagodowe, wśród których dominują truskawki – 3 698 ha.
W ciągu ostatnich sześciu lat powierzchnia upraw sadowniczych w naszym województwie wzrosła o 10 procent. Przekształceniu uległy głównie grunty, na których uprawiano rośliny rolnicze (przede wszystkim zboża).
Należy podkreślić, że owoce stanowią jedną z ważniejszych pozycji w polskim eksporcie rolno-spożywczym.
Główne rynki zbytu dla producentów z województwa świętokrzyskiego stanowią rynki hurtowe w Sandomierzu, Krakowie, Warszawie i Katowicach, a także targowiska lokalne, eskort i punkty skupu zakładów przetwórczych.
Rocznie w województwie świętokrzyskim przerabia się około 90-100 tys. ton owoców.
Uprawy warzyw w naszym województwie zajmują powierzchnię ponad 16 tysięcy hektarów, w tym 15 745 ha to uprawy warzyw gruntowych: kapustowatych (kapusta głowiasta, kalafior), cebulowych (cebula), korzeniowych (marchew), pozostałą część zajmują warzywa hodowane pod osłonami, głownie pomidor i ogórek.
W ciągu ostatnich 6 lat powierzchnia upraw warzywniczych wzrosła o około 6 procent.
Rolniczy rynek pracy
Udział pracujących w rolnictwie wynosi 17 proc., średnio w kraju – 8 proc., a w województwie świętokrzyskim jest prawie dwa razy wyższy niż średnio w Polsce. Rolniczy charakter ma przede wszystkim południowa część województwa, a powiat sandomierski to sadownicze centrum regionu. Pod względem powierzchni sadów zajmujemy 3 miejsce w kraju (po województwie mazowieckim i lubelskim).
Wyniki kolejnych Spisów Rolnych pokazują, że stopniowo maleje liczba gospodarstw rolnych, przy jednoczesnym wzroście ich średniej powierzchni. Oznacza to, że mamy coraz więcej producentów rolnych posiadających duże gospodarstwa powyżej 15 ha i coraz mniej takich rolników, których pamiętamy sprzed lat – mających niewielkie gospodarstwa rolne, do 1 czy 2 ha. To przekłada się na rynek pracy – producenci rolni to również pracodawcy, którzy w szczycie prac sezonowych mogą poszukiwać nawet kilkuset pracowników do zbiorów lub innych prac polowych. Szczególnie interesująca jest kwestia zatrudnienia w rolnictwie ekologicznym, które w dużo większym stopniu niż rolnictwo konwencjonalne opierać się musi na pracy rąk ludzkich. Ta część działalności rolniczej będzie rosła wraz ze wzrostem popularności żywności ekologicznej. W takim województwie jak nasze warto się przyglądać tym zmianom, chociaż są one trudne do uchwycenia w oficjalnych statystykach.
Największe walory warzyw i owoców
Wzmacniają odporność
Warzywa i owoce to bomby witaminowo-mineralne, zawierające łatwo przyswajalne przez organizm związki. Witaminy i składniki mineralne chronią człowieka przed infekcjami, wpływając na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Szczególną rolę pełni w tym zadaniu witamina C, w którą obfitują zarówno warzywa: brokuł, brukselka, kalafior, cebula, szpinak, ziemniak, jak i owoce: czarna oraz czerwona porzeczka, truskawka, malina, jeżyna.
Mają witaminy
Są ważnym źródłem wielu składników odżywczych, m.in.: potasu, sodu, wapnia, magnezu, błonnika pokarmowego, kwasu foliowego, prowitaminy A i witaminy C.
Dostarczają energii
Dodają mięśniom nie tylko energetycznego białka, ale również innych cennych związków: witamin z grupy B – brokuł, zielony groszek, wapnia – fasola, brokuł, jarmuż, czarna porzeczka, jeżyna czy magnezu – szpinak, groch, fasola, natka pietruszki.
Wspomagają trawienie
Są dobrym źródłem błonnika, wspomagającym trawienie i sprzymierzeńcem w walce z nadwagą. Najwięcej błonnika zawierają warzywa strączkowe oraz porzeczki czarna i czerwona, malina i śliwka.
Mają niewiele kalorii
Większość warzyw i owoców ma dużą zawartość wody (80-90 proc.), czemu zawdzięczają swoją niską wartość kaloryczną (26-60 kcal/100g). Praktycznie w ogóle nie zawierają tłuszczów (z wyjątkiem orzechów). W ten sposób pomagają w utrzymaniu prawidłowej masy ciała.
Są tarczą przed chorobami
Chronią i przeciwdziałają rozwojowi chorób, wspomagają leczenie nadwagi i otyłości, spowalniają procesy starzenia się, korzystnie wpływają na nasz wygląd, a także na dobre samopoczucie.
Wspierają koncentrację
Poprawiają sprawność umysłową, wspomagają koncentrację i pobudzają do pracy szare komórki. Pod tym względem niezwykle korzystne są: szpinak, fasola, brukselka, a także brokuł i pomidor, a z owoców – gruszka, czarna porzeczka czy borówka.
