W 2023 roku dobrostan zwierząt jako ekoschemat

Od 2023 roku dobrostan zwierząt pojawi się jako ekoschemat. Będzie kontynuacją prowadzonego już wsparcia, a w kolejnej perspektywie płatności będą rozszerzone na inne gatunki. Do jakich zwierząt i za jakie działania rolnicy będą mogli dostać dodatkowe dopłaty, poprawiając jakość ich życia?

Celem tego wsparcia jest zrekompensowanie rolnikom dodatkowych kosztów i utraconych dochodów w wyniku prowadzenia praktyk hodowlanych związanych z podwyższonym dobrostanem zwierząt.

Ekoschemat jest kontynuacją wsparcia dla zwierząt objętych działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-2020, takich jak:

1. świnie (lochy i tuczniki),
2. bydło (krowy mleczne i krowy mamki),
3. owce.

Zakres wsparcia rozszerzono o:

1. bydło opasowe,
2. kury nioski,
3. kurczęta brojlery,
4. indyki utrzymywane z przeznaczeniem na produkcję mięsa,
5. konie,
6. kozy.

Jakie są wspólne wymagania dla zwierząt objętych ekoschematem – Dobrostan zwierząt?

1. posiadanie odpowiedniej siedziby stada, a w przypadku drobiu – numeru zakładu drobiu, zarejestrowanych zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt,
2. wymogi odnoszące się do danej grupy zwierząt dotyczą wszystkich zwierząt tej grupy utrzymywanych w gospodarstwie rolnym,
3. rolnik zobowiązany jest do jednorazowego odbycia szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten obowiązuje od 2024 r.),
4. rolnik posiada plan poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych).

W ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt – dla wszystkich gatunków/grup zwierząt obowiązuje degresywność, czyli zmniejszanie, płatności dobrostanowych (w obrębie danej grupy technologicznej zwierząt):

1. do 100 DJP 100 proc. płatności,
2. powyżej 100 DJP do 150 DJP – 75 proc. płatności,
3. powyżej 150 DJP – brak płatności.

System punktowy

W stosunku do świń i bydła będzie obowiązywał system punktowy, co oznacza, że z dostępnych praktyk rolnik będzie mógł wybrać te, które zamierza realizować w swoim gospodarstwie.

Punktacja jest zróżnicowana zarówno pomiędzy gatunkami zwierząt, jak i w obrębie gatunku dla danej grupy technologicznej zwierząt – co odzwierciedla poniesione koszty i utracone dochody w zależności od gatunku i grupy technologicznej zwierząt. System punktowy polega na wycenie poszczególnych praktyk wpływających na poprawę dobrostanu zwierząt (w oparciu o wyliczone stawki płatności dobrostanowych): 1 punkt odpowiada ok. 22,47 EUR (≈100 zł).

W systemie punktowym warunkiem przystąpienia do realizacji ekoschematu będzie realizacja praktyki polegającej na zapewnieniu zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach o co najmniej 20 proc. Warunek ten nie będzie dotyczył jedynie wypasu krów mlecznych.

Po wyborze praktyki dotyczącej zwiększonej powierzchni bytowej możliwe będzie wybranie dodatkowych punktowanych praktyk dostępnych dla danej grupy zwierząt.

Punktowane będą praktyki realizowane w dotychczasowym działaniu PROW 2014-2020, jak i nowe praktyki, które przyczynią się do wzrostu poziomu dobrostanu zwierząt, takie jak:

• zwiększenie powierzchni bytowej o co najmniej 50 proc. (lochy, tuczniki, krowy mleczne, krowy mamki, opasy),
• utrzymanie na ściółce (lochy, tuczniki, krowy mleczne, krowy mamki, opasy),
• dostęp do wybiegu (krowy mleczne, krowy mamki, opasy),
• wypas (krowy mleczne, krowy mamki, opasy),
• późniejsze odsadzenie młodych od matki (lochy, krowy mleczne),
• utrzymanie świń w cyklu zamkniętym (tuczniki).

Wymagania specyficzne dla danego gatunku/grupy zwierząt objętych ekoschematem – Dobrostan zwierząt:

Lochy

Warunek podstawowy:

• lochom zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

Wymogi:

• wszystkie lochy w gospodarstwie są indywidualnie oznakowane i zarejestrowane zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt,
• lochy nie są utrzymywane w systemie jarzmowym; dopuszcza się jednak utrzymywanie loch w jarzmie w okresie okołoporodowym nie dłużej jednak niż przez 14 dni,
• lochom można zapewnić zwiększoną o co najmniej 50 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

W przypadku zapewnienia zwiększonej powierzchni bytowej, rolnik może dodatkowo realizować praktyki:

• zapewnienie ściółki ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek loch,
• późniejsze odsadzanie prosiąt – nie wcześniej niż w 35. dniu od dnia ich urodzenia.

Tuczniki

Warunek podstawowy:

• tucznikom zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

Wymogi:

• do płatności kwalifikują się tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w gospodarstwach realizujących interwencję dotyczącą dobrostanu loch lub tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w siedzibie stada położonej nie dalej niż ok. 50 km od siedziby stada, w której będą utrzymywane tuczniki, w odniesieniu do których realizowany jest dobrostan tuczników,
• tucznikom można zapewnić zwiększoną o co najmniej 50 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

W przypadku realizacji praktyki polegającej na zapewnieniu zwiększonej powierzchni bytowej, rolnik może dodatkowo realizować praktykę dotyczącą:

• zapewnienia ściółki ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt.

Utrzymywanie świń w cyklu zamkniętym

W przypadku gospodarstw, w których prowadzi się cykl zamknięty świń, a rolnik realizuje jednocześnie dobrostan loch i dobrostan tuczników – możliwe jest otrzymanie dodatkowej płatności do tucznika kwalifikującego się do płatności w ramach dobrostanu tuczników urodzonego w tym gospodarstwie.

W przypadku realizacji interwencji w zakresie dobrostanu świń (loch i tuczników) – świniom zapewnia się stały dostęp do wystarczającej dla danej grupy technologicznej ilości materiałów wzbogacających lub przedmiotów absorbujących ich uwagę. Te materiały lub przedmioty powinny być bezpieczne oraz powinny być jadalne lub nadawać się do żucia, lub nadawać się do badania lub do manipulacji.

Krowy mleczne – wypas

• krowom mlecznym zapewnia się co najmniej 120 dni wypasu w sezonie wegetacyjnym, bez uwięzi (przez minimum 6 godz. dziennie).

Wymóg ten może być realizowany jako odrębna praktyka dla krów mlecznych bez konieczności spełnienia podstawowego warunku przystąpienia do ekoschematu, tj. zapewnienia zwiększonej o co najmniej 20 proc. powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach.

Krowy mleczne – inne wymogi

Warunek podstawowy:

• krowom mlecznym utrzymywanym grupowo bez uwięzi wolnostanowiskowo zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

Wymogi:

• krowom mlecznym utrzymywanym grupowo bez uwięzi wolnostanowiskowo można zapewnić zwiększoną o co najmniej 50 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

W przypadku realizacji praktyki polegającej na zapewnieniu krowom mlecznym zwiększonej powierzchni bytowej, rolnik może dodatkowo realizować poniższe praktyki:

• utrzymanie na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomą lub podobnym materiałem o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek krów,
• zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok,
• późniejsze odsadzanie cieląt – nie wcześniej niż w 5. dniu od dnia ich urodzenia.

Krowy mamki

Warunek podstawowy:

• krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

Wymogi:

• wymogami objęte są krowy mamki, cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięsnym,
• zwierzęta utrzymywane są bez uwięzi,
• krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym można zapewnić zwiększoną o co najmniej 50 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

W przypadku realizacji praktyki polegającej na zapewnieniu zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach, rolnik może dodatkowo realizować poniższe praktyki:

• utrzymanie na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej zwierzętom na jednoczesny odpoczynek,
• zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok,
• zapewnienie wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Opasy

Warunek podstawowy:

• opasom zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

Wymogi:

• w przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek objętych interwencją – do płatności kwalifikuje się bydło opasowe w wieku od ukończenia 4 miesiąca życia do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie, co najmniej przez 120 dni,
• w przypadku opasów, które pochodzą od krów mamek objętych interwencją – do płatności kwalifikuje się bydło opasowe o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie, w tym okresie, co najmniej przez 120 dni,
• wymogami objęte jest bydło opasowe w wieku kwalifikującym się do płatności,
• utrzymywanie bez uwięzi,
• opasom można zapewnić zwiększoną o co najmniej 50 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

W przypadku realizacji praktyki polegającej na zapewnieniu zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach, rolnik może dodatkowo realizować poniższe praktyki:

• utrzymanie na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt,
• zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok,
• zapewnienie wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

System wariantowy

Pozostałe gatunki, tj. owce, kozy, konie (utrzymywane w pomieszczeniach/budynkach lub w systemie otwartym), kury (kury nioski, kurczęta brojlery) oraz indyki (utrzymywane z przeznaczeniem na produkcję mięsa) będą objęte dotychczasowym systemem wariantowym.

Owce

Płatności dobrostanowe przysługują do samic gatunku owca domowa w wieku co najmniej 12 miesięcy.

Wszystkim grupom technologicznym zwierząt z gatunku owca domowa zapewnia się:

• wypas lub dostęp do wybiegu – przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym,
• zwiększoną o co najmniej 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach.

Kozy

Płatności dobrostanowe przysługują do samic kozy domowej w wieku co najmniej 12 miesięcy.

Wszystkim grupom technologicznym zwierząt z gatunku koza domowa zapewnia się:

• utrzymywanie bez uwięzi,
• zwiększoną co najmniej o 20 proc. powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach,
• dostęp do wybiegu przez cały rok – o powierzchni zwiększonej co najmniej o 20 proc.,
• wypas przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym.

Konie

• minimalna liczba posiadanych zwierząt – 2 szt. koni w wieku co najmniej 24 miesiące lub klacz ze źrebięciem zgłoszonym do ARiMR,
• do płatności nie kwalifikują się konie utrzymywane w dzikich lub półdzikich warunkach, pochodzące z obszarów parku narodowego albo parku krajobrazowego, wskazanych zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Konie utrzymywane w pomieszczeniach/budynkach

• utrzymywanie bez uwięzi,
• zapewnienie w sezonie wegetacyjnym – wypasu lub dostępu do powierzchni zewnętrznych przez co najmniej 140 dni (przez minimum 6 godz. dziennie),
• zapewnienie poza sezonem wegetacyjnym – dostępu do powierzchni zewnętrznych lub biegalni przez minimum 2 godz. dziennie o powiększonej powierzchni,
• zapewnienie boksów lub w przypadku utrzymywania wolnostanowiskowego w pomieszczeniach/budynkach – powierzchni zwiększonej co najmniej o 20 proc.

Konie utrzymywane w systemie otwartym

• zapewnienie zadaszenia o powierzchni pozwalającej na jednoczesne przebywanie wszystkich koni pod tym zadaszeniem,
• zapewnienie ściółki pod zadaszeniem,
• zapewnienie powierzchni zewnętrznej zwiększonej co najmniej o 20 proc. względem powierzchni wymaganej dla systemu otwartego.

Kury nioski

• posiadanie nadanego numeru weterynaryjnego,
• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami – 350,
• zakaz przycinania dziobów,
• zapewnienie utrzymania bez klatek na ściółce,
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kurniku – obsada nie większa niż 7 szt./m kw. powierzchni użytkowej podłogi,
• zapewnienie zwiększonej dostępności gniazd: w przypadku stosowania gniazd pojedynczych – nie więcej niż 5 kur niosek/gniazdo, a w przypadku gniazd grupowych – nie więcej niż 96 kur niosek/m kw. powierzchni gniazda,
• zapewnienie grzędy o długości min. 0,2 m/kurę nioskę,
• zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie.

Kurczęta brojlery

• podmioty utrzymujące kurczęta brojlery są zarejestrowane zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami 500,
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kurniku – maksymalne zagęszczenie obsady nie większe niż 30 kg/m kw. i jednocześnie nie większe niż 20 szt./m kw.,
• zapewnienie minimum 6 godzin fazy ciemnej/dobę następującej po fazie jasnej oświetlenia,
• zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie.

Indyki

• podmioty utrzymujące indyki utrzymywane z przeznaczeniem na produkcję mięsa są zarejestrowane zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami – 100,
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniu/budynku – maksymalne zagęszczenie obsady nie większe niż 50 kg/m kw.,
• zapewnienie 8 godzin fazy ciemnej/dobę następującej po fazie jasnej oświetlenia,
• zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie.

Zwierzęta utrzymywane zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego

Zwierzęta gatunków/grup objętych interwencją, które są utrzymywane zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego, co zostało potwierdzone przez jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym, mogą kwalifikować się do płatności dobrostanowych na uproszczonych zasadach o ile utrzymywane są w systemie, którego dotyczy dana płatność dobrostanowa (odpowiednio pomieszczenia/budynki/system otwarty), jeżeli:

• odpowiednie siedziby stada rolnika, a w przypadku drobiu – numer zakładu drobiu są zarejestrowane zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt,
• zwierzęta objęte wymogami interwencji są oznakowane i zarejestrowane zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (jeśli dotyczy),
• wszystkie zwierzęta danej grupy zwierząt w gospodarstwie rolnym są utrzymywane zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego.

Ponadto:

• zwierzęta utrzymywane są bez uwięzi (w przypadku wypasu krów mlecznych wymóg dotyczy wypasu),
• w ramach dobrostanu loch – wszystkie lochy w gospodarstwie rolnym są indywidualnie oznakowane i zarejestrowane zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt,
• w ramach dobrostanu kur niosek – nadany został numer weterynaryjny,
• w ramach dobrostanu kur niosek – ptakom nie są przycinane dzioby,
• w ramach dobrostanu kurcząt brojlerów i indyków utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa – podmioty je utrzymujące są zarejestrowane zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
• w ramach dobrostanu bydła opasowego – do płatności kwalifikuje się bydło opasowe w wieku od ukończenia 4 miesiąca życia do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie, co najmniej przez 120 dni – w przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek objętych interwencją,
• w ramach dobrostanu bydła opasowego – do płatności kwalifikuje się bydło opasowe o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie, w tym okresie, co najmniej przez 120 dni – w przypadku opasów, które pochodzą od krów mamek objętych interwencją,
• w ramach dobrostanu koni – do płatności nie kwalifikują się konie utrzymywane w dzikich lub półdzikich warunkach, pochodzące z obszarów parku narodowego albo parku krajobrazowego, wskazanych zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt,
• w ramach dobrostanu koni zwiększona powierzchnia bytowa – poza sezonem wegetacyjnym zwierzętom zapewniony jest dostęp do powierzchni zewnętrznych lub biegalni,
• w ramach dobrostanu kóz – zwierzętom poza okresem wypasu zapewniony jest dostęp do wybiegu.

W odniesieniu do dobrostanu loch, tuczników, krów mamek i opasów możliwość uproszczonej realizacji ekoschematu dotyczy jedynie praktyki polegającej na zapewnieniu zwierzętom powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach zwiększonej o co najmniej 20 proc.

W przypadku dobrostanu krów mlecznych możliwość uproszczonej realizacji ekoschematu – Dobrostan zwierząt dotyczy praktyki polegającej na zapewnieniu zwierzętom powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach zwiększonej o co najmniej 20 proc. lub praktyki dotyczącej wypasu.

W przypadku, gdy rolnik zainteresowany jest płatnościami w zakresie pozostałych praktyk w odniesieniu do tych gatunków – realizuje je na zasadach ogólnych.

Pozostałe płatności dobrostanowe do zwierząt gatunków/grup objętych interwencją, które są utrzymywane zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego przyznawane są tak, jak w przypadku pozostałych (konwencjonalnych) zwierząt tzn. w odniesieniu do świń i bydła – w systemie punktowym, a w odniesieniu do pozostałych gatunków – w systemie wariantowym.