Wapnowanie gleb jest jednym z głównych zabiegów agrotechnicznych w uprawie warzyw.
W zależności od regionu Polski udział gleb kwaśnych stanowi niemal połowę wszystkich gleb uprawnych. Jest to zjawisko bardzo niekorzystne dla wzrostu i rozwoju roślin – w tym warzyw. Zakwaszenie gleb jest procesem naturalnym, który powstaje na skutek utraty wapnia z gleby. Wapń jest m.in. wymywany z gleby, a także wynoszony wraz z uzyskanym plonem.
Wapnowanie gleb w uprawie warzyw ma na celu podniesienie odczynu (pH) gleby do poziomu zbliżonego do obojętnego. Wapń jest budulcem ścian komórkowych roślin, jak też odpowiada za odporność roślin na uszkodzenia mechaniczne. Zawartość wapnia w roślinach jest korzystne również z uwagi na zwiększenie tolerancji na niesprzyjające czynniki abiotyczne (temperatura, wilgotność powietrza, światło). Brak tego pierwiastka w warzywach skutkuje różnego typu zaburzeniami fizjologicznymi jak np. sucha zgnilizna wierzchołków pomidora, tipburn na kapuście pekińskiej czy większa podatność warzyw kapustnych na występowanie groźnej choroby jaką jest kiła kapusty.
Na glebach kwaśnych niektóre patogeny znajdują dogodne warunki do rozwoju i infekują korzenie warzyw kapustnych wywołując w/w chorobę. Przy niskim pH gleby uwalniane są m.in. związki glinu, które działają toksycznie na różnicujące się młode wierzchołki wzrostu i korzenie włośnikowe.
Zabieg wapnowania korzystnie wpływa także na ograniczanie przyswajania metali ciężkich np. do korzeni marchwi, liści szpinaku czy też liści sałaty. Wapń dostarczony do gleby poprawia w znacznym stopniu strukturę gruzełkowatą gleby, a co za tym idzie gleba jest bardziej odporna na zbijanie się, tworząc warstwę mało przepuszczalną dla wody.
Pierwszym krokiem do podjęcia decyzji o przeprowadzeniu zabiegu wapnowania w uprawach warzyw powinno być wykonanie analizy chemicznej gleby. Na podstawie wyników z analizy należy dobrać rodzaj i dawkę wapna. Najlepszym terminem wapnowania upraw warzyw jest późne lato lub wczesna jesień. Zabieg wapnowania w uprawach warzyw powinien być stosowany systematycznie – zwłaszcza w uprawach warzyw kapustnych. Ilość nawozów wapniowych zależy od zbadanego pH gleby, od kategorii agronomicznej gleby i od rodzaju użytego wapna.
Na wapnowanie gleby, a właściwie zakup tego nawozu, dostępne jest dofinansowanie w ramach ogólnopolskiego programu regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie.
Dofinansowaniem są objęte wnioski przyjęte przez Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze w systemie ciągłym w terminie od 1 czerwca 2019 r. do 31 października 2023 r. do wyczerpania środków (więcej informacji na stronie: www.gov.pl/web/rolnictwo/wapnowanie-gleb).
Małgorzata Miłek
