Gryka, zwana hreczką lub tatarką, to jedno z wartościowszych zbóż uprawianych przez człowieka. Występuje w klimacie umiarkowanym. Pochodzi ze wschodniej i środkowej Azji. Do Polski została sprowadzona przez Tatarów. W województwie świętokrzyskim produkowana jest między innymi w gospodarstwie w Małyszynie – powiat starachowicki.
Gryka uprawiana jest przede wszystkim na nasiona, z których produkowane są między innymi kasza i mąka. Jest stosunkowo łatwa w uprawie, między innymi ze względu na odporność na szkodniki i choroby. Jest także mało wrażliwa na warunki glebowe. Można ją zaliczyć do roślin ekologicznych, gdyż środki chemiczne w uprawie gryki są zbędne.
– W płodozmianie wykazuje właściwości fitosanitarne, „lecząc” glebę i uprawiane rośliny z chorób grzybowych, podstawy źdźbła. Ogranicza także rozwój nicieni i pędraków. Pozostawia po sobie dobre stanowisko dla zbóż i rzepaku, wolne od chwastów, patogenów i szkodników. Jest również cenną rośliną miododajną, gdzie z 1 ha można uzyskać do 100 kilogramów (przeciętnie od 40 do 80 kg) miodu charakteryzującego się wysokimi walorami smakowymi, odżywczymi i profilaktyczno-leczniczymi – informuje Marta Toś ze Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.
Nasiona gryki posiadają bardzo dobrej jakości białko o zbilansowanej zawartości aminokwasów. Odznaczają się wysoką wartością energetyczną, wysoką zawartością kwasów tłuszczowych, dzięki czemu przypisuje się jej działanie antymiażdżycowe. Zasobna jest w mikroelementy takie jak: cynk, magnez, potas i żelazo oraz witaminy z grupy B (B1, B2, B, B6), witaminę C, E i niacynę. Podstawowym węglowodanem gryki jest skrobia, należąca do węglowodanów złożonych, które podczas trawienia rozkładane są powoli, nie powodując nagłego wzrostu insuliny. Błonnik zawarty w gryce wpływa korzystnie na obniżenie poziomu cholesterolu. Roślina ta nie zawiera glutenu i mogą ją spożywać chorzy na celiakię. Łuskę gryczaną wykorzystuje się jako wkład do materacy i poduszek. Obecnie materace gryczane promowane są jako antyalergiczne, bezpieczne i komfortowe do spania. Zapobiegają odleżynom oraz bólom kręgosłupa.
– Gryka ze względu na swoje właściwości uważana jest za żywność funkcjonalną, to znaczy zmniejsza ryzyko rozwoju pewnych chorób cywilizacyjnych, poprawia stan zdrowia i samopoczucie człowieka. Jest to żywność, która oferuje korzyści zdrowotne wykraczające poza jej wartość odżywczą – informuje Marta Toś.
Gryka – jedna z najzdrowszych kasz jest produkowana w ekologicznym gospodarstwie Małgorzaty i Rafała Zacharskich w Małyszynie, w powiecie starachowickim. Wyrabiany z niej farsz zdobył także uznanie w konkurach kulinarnych.
