Sorgo – zboże rodem z Afryki, zdobywa w Polsce coraz większą popularność. Nie zawiera glutenu, nie powoduje więc alergii i nietolerancji pokarmowych. Ziarna można traktować jako zamiennik ziemniaków, kaszy czy ryżu, gotować, a nawet prażyć na popcorn. Właśnie nadchodzi czas jego zbiorów.
W 100 gramach tego zboża znajduje się około 360 kcal, których źródłem jest skrobia. Zawiera znaczne ilości białka i ważnych aminokwasów, jest odporne na suszę, choroby i szkodniki oraz kiepskie warunki glebowe.
Każdy element sorga można do czegoś wykorzystać, jest pod tym względem podobny do palmy kokosowej.
Sorgo uprawiane jest także w województwie świętokrzyskim. W okolicach Ożarowa w powiecie opatowskim zasiał go na swojej ziemi Janusz Sus – pionier i propagator uprawy sorga w Polsce. Zachęca do zakładania uprawy, ponieważ jest to idealne zboże na klimatyczne wyzwania dla rolników i ma bardzo szerokie zastosowanie. Na swoim polu rolnik właśnie przystępuje do zbiorów.
Pod względem zajmowanego areału sorgo jest piątym zbożem na świecie, a jego ziarno jest podstawowym źródłem wyżywienia milionów ludności suchych i gorących rejonów Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej.
Ziarno sorga służy głównie jako pasza dla trzody chlewnej, bydła i drobiu. Jest bezglutenowe, dlatego można wykorzystywać je do wypieków pieczywa dla osób chorych na celiakię.
Powierzchnia uprawy tego gatunku w Polsce to około 200 ha. Od kilku lat coraz częściej można spotkać tę roślinę rosnącą na terenie województwa świętokrzyskiego, m.in. w powiecie opatowskim. Popularyzacja uprawy sorga wiąże się ze wzrostem średniej rocznej temperatury powietrza w stosunku do lat poprzednich i ocieplenia klimatu w Polsce.
Od 2007 roku sorgo, czyli zboże pochodzące z gorących rejonów Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej, uprawia w Karsach pod Ożarowem w województwie świętokrzyskim Janusz Sus.
Jak mówi Janusz Sus – przychód rolnika zależy szczególnie od ceny ziarna i uzyskanego plonu. – W 2007 roku, kiedy zaczynałem uprawiać sorgo ziarnowe w miejscowości Ożarów w województwie świętokrzyskim byłem skazany na porażki. Pierwsze trzy lata były okresem eksperymentów. Do wszystkiego dochodziłem sam, ucząc się na błędach. Trudności z zakupem odpowiedniego materiału siewnego, w agrotechnice, ochronie herbicydowej czy ostatecznym zbiorze prowadziły do sceptycyzmu odnośnie kontynuowania uprawy w następnych latach. Wiadomości z opracowań naukowych w Polsce stwierdzały, że sorga ziarnowego nie da się uprawiać. Ależ te same stwierdzenia dotyczyły kiedyś uprawy kukurydzy, która dzisiaj jest wiodącą uprawą w Polsce. W moim 10-hektarowym gospodarstwie wysiewam różne odmiany sorgo. Gdy się okazuje, że dana odmiana dobrze radzi sobie w naszych warunkach, proponuję jej siew osobom zainteresowanym uprawą. Zdobytą wiedzą na temat uprawy dzielę się w różnych czasopismach branży rolniczej, propagując w ten sposób uprawę tej ciekawej rośliny.
We Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) jest dostępnych ponad 200 odmian tego gatunku. Jak mówi Janusz Sus, wybierając odpowiednią odmianę należy wziąć pod uwagę wiele czynników.
– Sorgo uprawia się na lżejszych glebach, gdzie można uzyskać plon 5-6 t/ha. Można też uprawiać tę roślinę na glebach żyznych, kl. I i II, uzyskując plon 9-10 t/ha. Wymagane jest pH gleby w granicach 5,5-6,5. Sorgo ma małe wymagania w odniesieniu do przedplonu i można go uprawiać po innych zbożach. Nie należy uprawiać go po prosie, ze względu na samosiewy. Po uprawie na ziarno pozostaje dużo łodyg i liści, które po rozdrobnieniu i zmieszaniu z glebą dostarczają dużo masy organicznej do produkcji próchnicy oraz zwiększa się aktywność biologiczna gleby – mówi Janusz Sus.
Sorgo jest rośliną ciepłolubną i wymaga do siewu gleb ogrzanych na głębokości 10 cm do temperatury 12-13°C, co przypada na okres po tzw. zimnej Zośce, czyli po 15 maja. Spadek temperatury 2-3°C poniżej zera może bowiem całkowicie zniszczyć wschody. Jeśli po siewie temperatura jest sprzyjająca, sorgo wschodzi w ciągu 9, 10 dni, chłód może opóźnić wschody o około trzy tygodnie.
Chwasty są dużym zagrożeniem w uprawie sorgo, które jest wrażliwe szczególnie na chwasty jednoliścienne. W okresie wegetacji na plantacji mogą pojawić się mszyce, jak również omacnica prosowianka. Wysoka temperatura i duża wilgotność mogą powodować przebarwienia liści, ale nie ma to znaczącego wpływu na wysokość plonu.
Okres wegetacji sorgo wynosi około 110-120 dni. Wysiewając nasiona w drugiej połowie maja, kwitnienie przypada na koniec lipca, okres zbioru jest wydłużony i przypada najczęściej na połowę października. Gdy ziarno ma wilgotność około 20 proc. można zacząć żniwa. Na przedłużającą się wegetację ma wpływ ciepły okres i duża wilgotność. Dojrzewanie przyśpieszają wrześniowe przymrozki. Po ich wystąpieniu przerywana jest wegetacja, następuje szybkie zasychanie grubej łodygi i liści, w których nagromadzona jest woda. Proces ten powoduje szybsze wysychanie ziaren.
– Sorgo zbiera się przy pomocy kombajnu zbożowego. Zebrane ziarno należy szybko poddać procesowi dosuszania. Wysuszone do wilgotności 10-11 proc. doskonale się przechowuje. Pozostawione wysokie resztki pożniwne po rozdrobnieniu i wymieszaniu wzbogacają glebę w masę organiczną – wyjaśnia Janusz Sus.
