Fiołek wonny znany też jako fiołek pachnący to atrakcyjna dla owadów półzimozielona roślina, nadająca się na skalniaki, obwódki rabat i do sadzenia pod koronami drzew. Co ważne, jest rośliną jadalną o cennych właściwościach zdrowotnych.
W Polsce jest gatunkiem średnio pospolitym, pojawiającym się w lasach liściastych, zaroślach i na trawiastych polanach.
Fiołek wonny ma płożący pokrój i osiąga wysokość 5-10 cm. Kwitnie od marca do kwietnia, rozwijając najpierw ciemnofioletowe lub białe, intensywnie pachnące kwiaty, a potem omszone liście o kształcie nerkowatym lub jajowatym. Roślina jest atrakcyjna dla owadów i przyciąga pożyteczne pszczoły, motyle i trzmiele.
Popularne odmiany fiołka wonnego to:
- Blue Perfection – ma intensywnie niebieskie kwiaty o delikatnym, przyjemnym zapachu;
- Rosea – o pięknych, różowych kwiatach;
- Alba – fiołek wonny biały z ciemnozielonymi liśćmi;
- Sulphurea – odmiana ceniona za delikatne, jasnożółte kwiaty, które nadają jej unikalny wygląd;
- Mary Barnard – ma duże, fioletowe kwiaty o intensywnym zapachu;
- Queen Charlotte – charakteryzuje się białymi, drobnymi kwiatuszkami z purpurowymi żyłkami i czerwonym oczkiem.
Jadalne są wszystkie odmiany fiołków. Najbardziej ceniony w kuchni jest fiołek wonny, głównie ze względu na bardzo intensywny zapach i słodkawy smak. Chociaż właściwości kulinarne fiołka leśnego w niczym mu nie ustępują, to jednak jako roślina rosnąca dziko nie pachnie aż tak intensywnie. Jego walory smakowe natomiast najlepiej odkrywać w sałatkach. Do spożycia nadają się zarówno kwiaty, jak i młode listki, których smak można wzbogacić lub uzupełnić przyprawami.
Fiołek leśny jest także ceniony ze względu na walory lecznicze: ma właściwości odtruwające, moczopędne, pomaga w przeziębieniach, w chorobie wieńcowej i nadciśnieniu. W Polsce fiołki leśne, podobnie jak polne, są dość rozpowszechnione. Rosną w miejscach osłoniętych przed słońcem, ale nie mają specjalnych wymagań glebowych.
Nadają się do uprawy jako rośliny ozdobne, są wieloletnie i wytrzymałe na niekorzystne warunki, a ich drobne kwiaty pojawiają się od marca do czerwca.
