W województwie świętokrzyskim, podobnie jak w kraju, zmniejszeniu uległa powierzchnia gruntów ogółem użytkowanych w gospodarstwach rolnych.
Według wstępnych wyników Powszechnego Spisu Rolnego w 2020 r. powierzchnia gruntów rolnych wyniosła 566 tys. ha i w porównaniu z danymi z 2010 r. była mniejsza o 33 tys. ha (o 5,5 proc.). Grunty województwa świętokrzyskiego stanowiły 3,4 proc. areału kraju (w 2010 r. 3,5 proc.).
Grunty wcześniej użytkowane przez rolników w ciągu ostatnich lat były zalesiane lub adaptowane na rozwój innych działalności gospodarczych niezwiązanych z rolnictwem. Wyłączone z produkcji rolniczej użytki rolne obejmowały przede wszystkim grunty najniższej jakości.
Obserwowany był dalszy proces zmian w strukturze użytków rolnych. Odnotowano zwiększenie powierzchni zasiewów – przede wszystkim kosztem gruntów ugorowanych i pozostałych użytków rolnych (przywróconych do produkcji użytków rolnych, które do tej pory były z różnych powodów nieużytkowane), a także pastwisk. Na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia areał zasiewów w województwie świętokrzyskim zwiększył się o 2 tys. ha. Wzrosła także powierzchnia zajmowana przez sady i inne uprawy trwałe o 7 tys. ha.
Istotne zmiany w powierzchni zasiewów zaszły także w województwie świętokrzyskim. W porównaniu do wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010 odnotowano zmniejszenie powierzchni większości upraw, a do wzrostu ogólnego areału zasiewów przyczyniło się znaczące zwiększenie powierzchni uprawy rzepaku i rzepiku o 13 tys. ha. Przyczyn wzrostu tej uprawy można upatrywać w dywersyfikacji źródeł energii, w tym rozwoju rynku biopaliw (na olej, na biopaliwa, jako cenna pasza białkowa), a także docenienie jako ważnego elementu płodozmianu poprawiającego strukturę gleb. Zmniejszyła się natomiast powierzchnia upraw: zbóż ogółem – o 3 tys. ha, ziemniaków – o 9 tys. ha, warzyw gruntowych – o 2 tys. ha.
Biorąc pod uwagę powiaty województwa świętokrzyskiego, w 2020 r. najwyższym odsetkiem powierzchni pod zasiewami charakteryzowały się: kazimierski (87,4 proc.), opatowski (84,3 proc.), jędrzejowski (83,4 proc.) oraz ostrowiecki (82,8 proc.). Z kolei najmniej obszaru zajmowały zasiewy w powiatach: skarżyskim (26,4 proc.), sandomierskim (32,0 proc.) oraz koneckim (43,2 proc.).
Na tendencje przemian w produkcji roślinnej na przestrzeni ostatnich 10 lat wpływ miało wiele czynników. Były to m.in. postępująca zmiana sposobu żywienia zwierząt gospodarskich, polegająca przede wszystkim na ograniczeniu skarmiania zwierząt ziemniakami i zwiększeniu zużycia kukurydzy na paszę, rozwój rynku biopaliw oraz coraz bardziej widoczny wzrost popularności diet wegetariańskich i bezglutenowych, co również znajduje swoje odbicie w zmianach struktury zasiewów. Funkcjonowanie rolnictwa w warunkach gospodarki rynkowej wymusza dostosowanie się do oczekiwań odbiorców. Choć w rolnictwie trudniej jest reagować dynamicznie na sygnały dotyczące zmian popytu, a dla gospodarstw małych stanowi to duże wyzwanie, świętokrzyscy rolnicy sukcesywnie podążają za tendencjami rynkowymi i konsumenckimi.
