Proso to zboże wywodzące się z Chin i uprawiane na świecie od 12 tysięcy lat. Rolnicy cenią je za szybkie dojrzewanie, dobre plonowanie oraz odporność na susze i upały. Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa FAO ogłosiła rok 2023 rokiem prosa.
Dotarło też do Europy i podbiło gusta kulinarne Europejczyków. W średniowieczu na ziemiach polskich szczególną popularnością cieszyły się jagły, które mielono na mąkę, wyrabiano z nich kaszę, zaś odpadami karmiono głównie drób.
Proso to roślina jednoroczna, która ma aż 500 gatunków rosnących dziko – głównie w strefie międzyzwrotnikowej. Z tego rodzaju wywodzą się jedne z najstarszych na świecie roślin zbożowych. Gatunkiem typowym prosa jest proso zwyczajne. Uprawia się je niemal na całym świecie – głównie w Chinach, Japonii, Bhutanie i RPA.
Proso ma wiele walorów odżywczych, a produkty z prosa są doceniane przez osoby uczulone na gluten, chore na celiakię, ponieważ roślina ta jest pozbawiona tego składnika. Ma witaminy z grupy B: B1, B2, B6, witamina K, kwas foliowy, a także składniki mineralne, jak magnez, potas, wapń, żelazo, miedź i cynk. Udział tego zboża w diecie uzupełnia dzienną podaż białka roślinnego oraz kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6.
Kasza jaglana jest doskonałym źródłem magnezu, który obniża ciśnienie krwi i sprawia, że spada ryzyko wystąpienia zawału serca czy miażdżycy. Zboże to dostarcza także potasu, który utrzymuje ciśnienie krwi na bezpiecznym poziomie i dodatkowo rozszerza naczynia krwionośne. Uregulowanie ciśnienia krwi i usprawnienie pracy układu krwionośnego to dobry sposób na ochronę naszego serca. Prawidłowy poziom cholesterolu ma duży wpływ na zdrowie serca. Regularne spożywanie kaszy jaglanej znacznie obniża ryzyko wystąpienia cukrzycy typu drugiego. Dzieje się tak za sprawą wysokiej zawartości magnezu. Minerał ten zwiększa wrażliwość na insulinę, dzięki czemu skutecznie zapobiega pojawieniu się tej choroby.
Zawarty w wyrobach z prosa błonnik skutecznie usuwa z organizmu cholesterol LDL, zwiększając jednocześnie poziom bezpiecznego cholesterolu HDL, błonnik poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego. Dieta bogata w błonnik zapobiega wzdęciom, zaparciom i bólom brzucha, reguluje system trawienny, zwiększa wchłanianie substancji odżywczych w jelitach i zmniejsza ryzyko wystąpienia np. wrzodów żołądka lub raka jelita grubego. Wspomaga pracę wątroby i nerek, co znacznie poprawia metabolizm i ogólne samopoczucie. Badania naukowe wykazały, że zawarty w ziarnach prosa błonnik, poza usprawnianiem działania naszego układu pokarmowego, posiada także właściwości antynowotworowe. Proso dzięki zawartości przeciwutleniaczy może skutecznie zneutralizować wolne rodniki oraz wspomóc usuwanie z organizmu toksycznych substancji. Zawarta w tym zbożu kwercetyna, kurkumina, kwas elagowy oraz inne katechiny wspomogą dietę odtruwającą organizm. Proso znacznie poprawia jakość życia osób chorych na astmę.
Proso jest bardzo często uprawiane w systemie rolnictwa ekologicznego. Może być uprawiane w systemie integrowanym – zrównoważonym, ponieważ w procesie uprawy wykorzystuje się ograniczoną ilość środków ochrony roślin i nawozów. Dobrze radzi sobie w warunkach okresowej suszy i wysokiej temperatury. Powierzchnia uprawy prosa w Polsce wynosi obecnie 13,7 tys. ha., a średni plon – 1,6 dt/ha.
