Ponad osiemset pięćdziesiąt kół gospodyń wiejskich działa obecnie w województwie świętokrzyskim. Aż dziewięćdziesiąt dwa znajdują się na terenach powiatu opatowskiego. Na listę Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich wpisanych jest ich aż ponad dziesięć tysięcy. Jaką mają historię i jakie cele i zadania?
W środowiskach wiejskich odgrywają bardzo ważną rolę – prowadzą działalność społeczno-wychowawczą, oświatowo-kulturalną, na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich, wspierają rozwój przedsiębiorczości kobiet, inicjują i prowadzą inicjatywy na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi; uczą jak gospodarować i prowadzić gospodarstwa domowe, co ważne reprezentują także interesy środowiska kobiet wiejskich na forum administracji publicznej, a także, co chyba najważniejsze – rozwijają kulturę ludową, w tym w szczególności dotyczącą regionów.
Na spotkaniu 10 grudnia, które odbyło się w Opatowie mówiono właśnie o historii i działalności lokalnych kół gospodyń wiejskich. Spotkanie było też okazją do wręczenia bonów frekwencyjnych na cele statutowe dla kół gospodyń wiejskich z powiatu opatowskiego. Spotkanie zorganizowało Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opatowie.
W spotkaniu wzięli udział także pracownicy Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego ŚODR w Opatowie. Nie zabrakło przedstawicieli kół gospodyń wiejskich z powiatu opatowskiego.
Podczas spotkania zebrani goście wysłuchali prelekcji Barbary Kasińskiej — kierownik Biura Powiatowego Agencji i Modernizacji Rolnictwa w Opatowie — dotyczącej historii, celów oraz zadań KGW na przestrzeni lat. Należy podkreślić fakt, iż na dzień dzisiejszy w województwie świętokrzyskim prężnie działa 853 kół gospodyń wiejskich, z czego aż 92 znajduje się na terenach powiatu opatowskiego.
Historia zrzeszania się kobiet – mieszkanek wsi w organizacje sięga na ziemiach polskich połowy XIX wieku. W 1866 roku w Piasecznie, miejscowości leżącej w obecnym województwie pomorskim, wybitny działacz społeczny, Juliusz Kraziewicz, założył organizację pn. „Towarzystwo Gospodyń”. Cztery lata wcześniej, także za jego sprawą, powstało w tej samej miejscowości „Włościańskie Towarzystwo Rolnicze”, które było protoplastą kółek rolniczych.
– Jednakże pierwszą organizację, którą nazwano „Kołem Gospodyń Wiejskich”, założyła w roku 1877, we wsi Janisławice, na terenie obecnego województwa łódzkiego Filipina Płaskowicka – nauczycielka, działaczkę oświatową oraz obrończyni języka polskiego w zaborze rosyjskim – wyjaśnia etnolog, dr Alicja Trukszyn.
Nazwa „koło gospodyń wiejskich” jest używana powszechnie w odniesieniu do organizacji kobiet wiejskich od 1918 roku.
W dwudziestoleciu międzywojennym została powołana Centralna Organizacja Kół Gospodyń Wiejskich, zrzeszająca koła z całej Polski. W 1938 roku organizacja ta liczyła 52,7 tys. członkiń działających w 2,8 tys. kół.
Do 1982 roku podstawę prawną działalności Kół Gospodyń Wiejskich stanowiło rozporządzenie Prezydenta RP z 1932 roku Prawo o stowarzyszeniach. Po tym czasie, KGW funkcjonowały jako wyodrębnione jednostki organizacyjne kółek rolniczych, na podstawie ustawy O społeczno-zawodowych organizacjach rolników.
Zgodnie z jej zapisami koło gospodyń wiejskich to dobrowolna, niezależna od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządna społeczna organizacja mieszkańców wsi. Reprezentuje ona interesy kobiet wiejskich oraz ich rodzin, działała na rzecz poprawy ich sytuacji społeczno-zawodowej, a także wspiera rozwój terenów wiejskich.
Nadzór nad działalnością kół gospodyń wiejskich sprawuje prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we współpracy z Pełnomocnikiem Rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa prowadzi Krajowy Rejestr Kół Gospodyń Wiejskich. Z chwilą wpisu do Rejestru koło gospodyń wiejskich nabywa osobowość prawną.
Jak określa ustawa, koło może zostać założone przez co najmniej dziesięć osób. Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła 18 lat i która mieszka na wsi będącej terenem działalności koła. Jednak w działalności koła gospodyń wiejskich może brać także udział młodzież, w wieku powyżej 13 lat – tworząc młodzieżowe i dziecięce organizacje.
Obecnie do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich wpisano około 10 tysięcy organizacji. Najwięcej kół działa w województwie wielkopolskim.
