Dereń jadalny, krzew zapomniany przez ostatnie sto lat, powraca do uprawy wraz z modą na ekologię i zdrową żywność. Coraz więcej rolników sadzi go w ogrodach, zakłada dereniowe sady, ponieważ owoce derenia są poszukiwane ze względu na zastosowanie w kuchni oraz w domowej aptece. Warto sięgnąć po tę mało wymagającą i odporną na suszę, mróz i szkodniki roślinę, która jest kopalnią smaku i zdrowia. Zaczyna się zbiór derenia.
Owoce derenia są bogatym źródłem pierwiastków mineralnych. Zawierają zwłaszcza duże ilości żelaza, a także wapnia, potasu, magnezu, cynku, fosforu, miedzi i manganu. W ich składzie znajdują się również takie substancje jak beta-karoten, kwasy organiczne (jabłkowy i chinowy), pektyny, garbniki oraz cukry. Zawierają także flawonoidy, które mają silne działanie antyoksydacyjne. Obfitują też w witaminy – zwłaszcza C oraz P i A.
Dereń ma wiele zastosowań w kuchni i domowej aptece. Jego owoce nadają się na przetwory. Znana jest nalewka z owoców bądź liści derenia – jako środek przeciwgorączkowy, który pomoże na przeziębienie i wzmocni odporność organizmu. Nalewka ta, zwana dereniówką, uważana była również za skuteczny lek na podagrę. Dereń znajduje zastosowanie także przy produkcji innego rodzaju alkoholi – likierów.
Dereń jadalny jest rośliną długowieczną w postaci dużego krzewu dorastającego do 3-9 m. Kwitnie wczesną wiosną, przed pojawieniem się liści, drobnymi, żółtymi i miododajnymi kwiatkami. Jest rośliną wytrzymałą na mrozy i susze, rzadko poddaje się chorobom i szkodnikom. Najlepiej rośnie na glebie o odczynie lekko zasadowym, źle znosi nadmierną wilgoć i jałowe piaski. Obficie plonuje na glebach żyznych, zasobnych w składniki mineralne, na stanowiskach słonecznych i w półcieniu.
Dereń plonuje corocznie, a sady dereniowe mogą rodzić owoce przez dziesiątki lat. Pierwsze owoce derenia jadalnego można uzyskać już od 2 do 8 lat po posadzeniu. Owoce derenia są dość cierpkie i słodko-kwaskowate, przypominają nieco żurawinę lub kwaśną wiśnię. W zależności od odmiany mogą być ciemnoczerwone lub żółte. Mają silne właściwości antyoksydacyjne i są bogate w kwasy organiczne, witaminę C, antocyjany, a charakterystyczną cierpkość zawdzięczają dużej zawartości substancji garbnikowych. W zależności od odmiany mają kształt gruszkowy, kulisty, owalny, a nawet butelkowo-gruszkowy.
Okres dojrzewania owoców derenia zależy od odmiany i pogody. Odmiany wczesne zbiera się w drugiej połowie sierpnia, odmiany średnio wczesne na przełomie sierpnia i września, odmiany średnie we wrześniu, a odmiany późne na przełomie września i października. Owoce do sprzedaży bezpośredniej powinny być w pełni dojrzałe, a jeśli mają być przechowywane w chłodni, należy je zbierać przed uzyskaniem pełnej dojrzałości.
