Dawniej stosowany w medycynie naturalnej, dziś traktowany jako roślina bardzo szkodliwa – starzec jakubek to pospolicie występująca roślina, której trzeba się wystrzegać. Na niebezpieczeństwo kontaktu z nią przez ludzi i zwierzęta zwracają uwagę specjaliści ze Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach.
Starzec jakubek w Polsce występuje powszechnie na łąkach, przydrożach, obrzeżach pól i lasów oraz w rowach. Nazwa rośliny nawiązuje do pory jej pełnego kwitnienia, czyli 25 lipca, który to dzień poświęcony jest świętemu Jakubowi apostołowi.
Roślina ta od wieków była stosowana przez ludowych znachorów do leczenia wielu chorób. Starzec jakubek był składnikiem ludowych nalewek. Jeszcze w latach 80. XX w. stosowano nalewki i napary z tego ziela jako środek rozkurczowy, hamujący nadmierne krwawienia miesiączkowe, znoszący kolki, skurcze jelit, obniżający ciśnienie krwi, moczopędny i pobudzający czynności wątroby.
W medycynie naturalnej jakubek był polecane przy chorobach wątroby, zewnętrznie w leczeniu nowotworów, wyprysków i trudno gojących się ran. Rozwój nowoczesnej medycyny rzucił nowe światło na te roślinę.
Okazało się, że cała rodzina starców zawiera alkaloidy pirolizydynowe, które działają mutagennie, kancerogennie i hepatotoksycznie, co stwierdzono doświadczalnie.
Działanie hepatotoksyczne całej rodziny starców zostało zgłoszone już w 1920 r., a w latach 50. XX w. ustalono przemiany alkaloidów pirolizydynowych i powstawanie toksycznych metabolitów. Ze względu na to działanie roślina straciła znaczenie w medycynie.
Dziś zaleca się używanie ekstraktów uzyskiwanych z liści i kwiatów starca jakubka tylko do krótkotrwałych kuracji. Nie wolno podawać go kobietom w ciąży lub matkom karmiącym.
Jest szczególnie niebezpieczny dla koni. Zatrucie wyniszcza bowiem wątrobę oraz prowadzi do uszkodzeń neurologicznych i śmierci zwierzęcia.
Nawet niewielka dawka wyciągu ze starca jakubka jest bardzo niebezpieczna dla małych zwierząt domowych, jak psy i koty. Może stanowić dla nich nawet śmiertelne zagrożenie.
Jak usuwać starca jakubka? Przede wszystkim należy uniemożliwić roślinie tworzenie nasion. Najskuteczniejszą techniką usuwania starca jest wyrywanie go z korzeniami. Aby do tego nie dopuścić potrzebne jest regularne i częste koszenie kwiatów w lipcu, sierpniu, i październiku, a następnie ich usuwanie. Nie ma środków chemicznych konkretnie przeznaczonych dla tej rośliny, ale można stosować środki ochrony roślin zawierające substancję czynną glifosat.
